Osmanlıda Islah-ı Sanayi Komisyonu nedir, ne zaman ve ne amaçla kurulmuştur? Islah-ı Sanayi Komisyonu çalışmaları, hakkında bilgi.
Islah-ı Sanayi Komisyonu
Islah-ı Sanayi Komisyonu, Batı sanayisinin rekabeti karşısında bunalıma giren Osmanlı sanayisini canlandıracak önlemleri belirlemesi için 1864’te oluşturulan komisyondur.
Meclis-i Vâlâ’nın alt komisyonu olarak kurulan Islah-ı Sanayi Komisyonu beşi devlet memuru, dördü tüccar ve sanayici olmak üzere dokuz sürekli üyeden oluşuyordu. Ayrıca gerektiğinde toplantıya çağrılan dokuz üyesi vardı. Komisyonun çalışmasını düzenleyen başlıca hükümler şunlardı:
1) Komisyon üyeleri her zanaat dalının kısa sürede geliştirilmesinin çarelerini arayacak ve olumlu önerileri için ödül-alacaktı.
2) Esnafın kendi arasında sermaye toplayarak şirket kurması özendirilecek ve dağınıklıktan kurtarılması sağlanacaktı. Birleşme dileğinde bulunan mumcu, demirci, dökümcü, doğramacı, çedikçi, divitçi ve mürekkepçi esnafının ve daha sonra başvuracakların durumlarının düzenlenmesine çalışılacaktı.
3) Devletin gereksinimlerini bu şirketlerin ürünlerinden karşılamak için, komisyona her daireden bir memur atanacak ve bunlar doğal üye sayılacaktı.
4) Sanayi ürünlerinin kaliteli ve uygun fiyatta olması için uzman ve bilirkişilerce denetim yaptırılacak, uygunsuz mal üreten ve satanlar komisyonun uyarısıyla Şehremaneti’nce (İstanbul Belediyesi) cezalandırılacaktı.
5) Yeni buluşlar komisyona sunulacak ve uygun görülürse buluş sahibine ayrıcalık verilecekti.
6) Sanayiciler arasında iş alanlarıyla ilgili anlaşmazlıklara, komisyonun belirlediği bilirkişiler bakacaktı.
Islah-ı Sanayi Komisyonu’nun bu girişimleri, sanayici ve esnaf arasında başlangıçta kuşkuyla karşılandıysa da zamanla bu kuşkular yatıştı. Komisyon çalışmalarından ilk kez deri sanayicileri yararlandı; bunlar 10 bin altın sermayeli bir şirket kurdular. Onları balmumu ve yağmumu üreticileri ve başkaları izledi. Parasızlık, borçlanma, ayaklanmalar gibi büyük sorunlar karşısında yetersiz kalan komisyon 1873’te dağıtıldı, görevleri Şehremaneti ile Nafia Nezareti’ne verildi. Kısa çalışma süresi içinde sanayi üzerinde önemli etkisi olmasa da Islah-ı Sanayi Komisyonu yerli sanayinin sorunlarının ilk kez devlet ve özel kesim temsilcilerince birlikte incelenmesini sağladı.
