İstanbul’un işgali ve işgalin yarattığı durum hakkında maddeler halinde bilgiler ve İstanbul’un işgalinin sonuçları.
İSTANBUL’UN İŞGALİ (16 Mart 1920)
Anlaşma Devletleri, Mebuslar Meclisi’nin çalışmaya başlaması ile Anadolu’daki ulusal hareketin zayıflayacağını ve ortadan kalkacağını umuyorlardı.
Oysa gelişmeler beklenilenin aksine oldu. Meclis, Ulusal Andı ilan ederek işgalcilere karşı bir teslimiyet politikası izlemeyeceğini gösterdi.
Anlaşma Devletleri kamuoyunu sindirmeye çalıştılar. Yunan ilerleyişinden ve sansürden rahatsız olan Ali Rıza Paşa Hükümeti istifa etti. Yeni hükümet Salih Paşa tarafından kuruldu.
Yapılan baskıların, istedikleri sonucu vermediğini ve Milli Mücadele’nin giderek güçlendiğini gören Anlaşma Devletleri İstanbul’u işgal ettiler (16 Mart 1920).
İşgalciler; yayımladıkları bildiride ittihatçıları ve Milli Mücadelecileri suçladılar.
- • İstanbul’u geçici olarak işgal ettiklerini,
- • Buranın Türklerden alınmayacağını,
- • Saltanatın yıkılmayacağını
- • Ancak, karışıklık çıkarsa durumun değişebileceğini belirttiler.
Meclis-i Mebusan’ın, Milli Mücadele yanlısı bazı üyelerini tutukladılar ve Malta’ya sürdüler. Bu gelişmeler üzerine padişah da Mebusan Meclisi’ni dağıttı. Bazı Mebuslar Anadolu’ya kaçmayı başardılar. Ankara’ya kaçmayı başaranlar arasında Meclis Başkanı da bulunuyordu.
O günden sonra yurtseverler akın akın Anadolu’ya geçmeye ve Milli Mücadele’ye katılmaya başladılar.
Müttefiklerin baskılarına dayanamayan Salih Paşa Hükümeti, istifa etti. Yeni Hükümeti Damat Ferit kurdu. Vahdettin ve Damat Ferit ikilisi bundan sonra İngilizlerin himayesinde Mustafa Kemal ve Milli Mücadele’ye karşı ellerinden geleni yapmaktan geri kalmadılar.
ANADOLU’NUN TEPKİSİ
Mustafa Kemal, işgal haberini alır almaz durumdan derhal tüm yurdu haberdar etti. Olayı Anlaşma Devletleri ve dünyanın tarafsız ülkeleri nezdinde protesto etti.
Ayrıca zaman geçirmeksizin aşağıdaki önlemleri aldı:
- İstanbul ile derhal telgraf ve telefon görüşmelerinin kesilmesini istedi.
- İstanbul’da yapılan tutuklamalara karşılık Anadolu’da görevleri gereği bulunan Anlaşma Devletleri subaylarının tutuklanmalarını emretti.
- İstanbul’dan ve Adana’dan Anadolu’ya yapılacak düşman sevkiyatını önlemek amacıyla Geyve ve Ulukışla civarındaki demiryollarını tahrip ettirdi.
- Anadolu’daki resmi ve özel tüm mali kuruluşların para ve kıymetli eşya miktarını tespit ettirip İstanbul’a gönderilmesini yasakladı.
İstanbul’un İşgalinin Sonuçları
- Anlaşma Devletleri’nin İstanbul’u işgal etmeleri Mustafa Kemal’e, ulusal mücadeleyi padişah adına da yürüttüğünü söyleme olanağı verdi.
- TBMM’nin Ankara’da açılmasına imkân hazırladı.
- İstanbul’un işgali, Osmanlı Saltanatının sona ermesi demekti. Nitekim, TBMM, açıldığında, aldığı bir kararla 16 Mart 1920 tarihini Osmanlı Devleti’nin sona erdiği gün olarak kabul etmiş ve bu tarihten sonraki İstanbul Hükümetleri’nin bütün işlemlerini geçersiz saymıştır.
