İyotun İnsan Vücudu İçin Önemi

0
Advertisement

İyot insan vücudu için neden önemlidir, görevleri nelerdir? İyot yetersizliğinin belirtileri, nedenleri ve iyot kaynakları hakkında bilgi.

iyotun-onemiİyotun İnsan Vücudu İçin Önemi

İyot, boynun ön tarafında yer alan tiroit salgı bezinin salgılarının ana maddesidir ve organizmanın en önemli gereksinimlerinden birisidir.

İnsan vücudunda ortalama 30-50 miligram civarında iyot bulunmaktadır. Bunun yarıdan fazlası tiroit bezinde, arta kalanı da kanda bulunur. İyot, tiroit bezinin salgıladığı triiyodotironin ve troksin hormonlarının bileşiminde bulunur. Bu hormonlar tiroit bezinde depolanan iyotla amino asitlerden trozinin birleşmesinden meydana gelmektedir. Az miktarı da kana geçmektedir. Kana karışan bu hormonlar, bazal metabolizma hızının denetiminde görev alırlar. Kana hangi miktarda karışmalarının gerektiği de beynin alt tarafında bulunan hipofiz bezinden salgılanan bir diğer hormon tarafından belirlenmektedir.

İyot Yetersizliğinin Nedenleri ve Belirtileri

Yeterli iyot alamayan bir organizmada guatr hastalığı meydana gelir. Boynun ön tarafında şişkinlikle kendini belli eder. Hastalık durumuna ve şekline göre ilâçla veya ameliyat yoluyla tedavi edilir.

Advertisement

Yapılan araştırmalarda denizden uzak kalmış, dağlık ve kayalarla kaplı bölgelerde guatr hastalığının çok olduğu görülür. Böyle bölgelerde tarım yeteri kadar yapılamaz. İçme suları hava ve toprakta yeterli iyot da bulunamaz. Bu nedenle basit guatr hastalığı bu tip bölgelerde çoktur.

Bu hastalık ülkemizde özellikle Karadeniz’in ve Güneydoğu Akdeniz’in tesirinden uzak kalmış iç kısımlarında, İç ve Doğu Anadolu’da sık görülür. Karadeniz’de guatrın çok görülmesinin bir nedeni de karalâhana ve kara turptur. Özellikle Karadeniz bölgemizde yaşayan insanlar tarafından çok sevilen bu iki sebze iyodun vücut tarafından emilimine engel olur. Diğer besin maddelerinden yeterli iyot alınsa bile bunu vücut sindiremediğinden iyot eksikliği ve guatr ortaya çıkar. Bu bölgelerde oturan insanlarda iyot eksikliğini gidermek için balık, sahilde yetişen yiyecekler, sebzeler yenmeli ve yemeklerde iyotlu tuz kullanılmalıdır. İyotlu tuz kullanılırken de tuzun pişme işleminden sonra yemeğin yenmesine yakın zamanda konulmasına özen gösterilmelidir. Aksi hâlde pişme esnasında iyot kayba uğrayacağından iyotlu tuzun hiç yararı olmaz.

İyotlu tuz, normal yemek tuzuna 1/100 000 nispetinde iyodür konularak hazırlanır. Tuzun ışıktan etkilenmemesi için renkli poşetlerde saklanması ve uzun süre bekletilmeden tüketilmesi gerekir.

Guatr hastalığına yakalandıktan sonra iyotlu gıda rejiminin ya da iyotlu tuz yemenin hastalığı tedavi edici yönü olmaz. Hastalığın mutlaka doktor tarafından tedavi edilmesi gerekir.

İyot Kaynakları

Bazı ülkelerde çok kullanılan deniz dibi sebzeleri ve deniz yosunları iyot bakımından çok zengindir. Sahilde yetişen tüm sebze ve meyvelerde iyot vardır. En çok da denizlerde yaşayan balıklarda bulunur. İyotlu tuzlar da iyot kaynağı olarak kullanılmaktadır.

Advertisement


Leave A Reply