Kan Dokusunun Özellikleri nelerdir? Kan dokusu nedir, nerede bulunur, çeşitleri nelerdir, yapısı nasıldır? Kan dokusu hakkında bilgi.
Kan Dokusunun Özellikleri
Kan dokusu, diğer dokular gibi hücreler ve hücreler arası maddelerden meydana gelmiştir.Kan dokusunun ara maddesi sıvı olup, buna “plâzma” adı verilir. Hücreler, kan plâzması içinde yüzerler ve damarlar içinde vücudun her tarafını dolaşırlar.
Plazma
Plâzmada, kan hücrelerinden başka, sıvı halde protein, karbohidrat, yağ (lipid), hormon, antikor ve erimiş gazlar bulunur. Plâzmanın %90-92’si su, %7-8’i protein ve geri kalanları da diğer maddelerle erimiş gazlardan ibarettir.
Bir damla kan lâm üzerine yayılıp mikroskopta incelendiğinde, alyuvarlar (eritrosit), akyuvarlar (lökosit) ve kan pulcukları (trombosit) adı verilen üç tip hücre görülür.
Alyuvarlar (Kırmızı Kan Hücreleri)
Alyuvarlar, insanda kırmızı kemik iliğindeki hücrelerden meydana gelir. Başlangıçta çekirdekli olan bu hücreler, kana karışırken çekirdeklerini kaybedereler.
Çekirdekleri olmadığı için ortası çukur, kenarları kalıncadır. Çapları 7.5 mikron kadar olup, pasif hareketlidirler. Sağlıklı erkeklerin 1 mm³ kanında 5-5,5 milyon; kadınların 1 mm³ kanında ise 4,5-5 milyon alyuvar bulunur. Alyuvarların sayısı kişilerin yaşadığı yerlerin yüksekliğine bağlı olarak değişebilir. Deniz seviyesinden yüksek olan yaylalarda yaşayanların kanında alyuvar sayısı fazladır. Alyuvarların yapısında kana kırmızı rengi veren hemoglobin bulunur. İnsan alyuvarları çok miktarda (%75) hemoglobin ihtiva eder.
Bir alyuvar, yaklaşık 280 milyon hemoglobin molekülüne sahiptir. Daha fazla hemoglobin taşımak üzere çekirdeklerini kaybetmişlerdir. Alyuvarlar, yapısında bulunan hemoglobin yardımıyla hücre ve dokulara ihtiyaçları olan oksijeni taşır. Metabolik artık olarak çıkan karbondioksiti ise dokulardan akciğere götürür. Alyuvarların ömrü yaklaşık 120 gündür. Ömrünü tamamlayanlar karaciğer ve dalakta parçalanır. Bu iki organda yaklaşık her saniyede 3 milyon alyuvar parçalanmaktadır. Parçalanan alyuvarların yerine yenileri yapılır.
Akyuvarlar (Beyaz Kan Hücreleri)
Akyuvarlar (lökositler) çekirdekli ve hakiki kan hücreleridir. Kan sıvısı içinde aktif olarak hareket ederler. Hemoglobin taşımazlar; bu yüzden renksizdirler. 1 mm³ kanda ortalama akyuvar sayısı 7000 kadardır. Çapları 7-25 mikron arasında değişir.
Akyuvarlar, sitoplâzmalarında taneciklerin olup olmamasına göre granüllü ve granülsüz diye iki tipe ayrılır.
Granüllü akyuvarlar kırmızı kemik iliğinde yapılırlar. Çekirdekleri boğumludur.
Granülsüz akyuvarlar; lenf düğümleri,dalak ve timüs gibi lenfatik organlarda meydana gelirler. Çekirdekleri fasulye tanesi gibidir. Monosit ve lenfosit olmak üzere iki tip granülsüz akyuvar bulunur (Şekil 14-10 B). Akyuvarlar vücudu hastalık yapan mikroplardan korur. Monositler, mikropları fagositozla alır ve parçalar. Hattâ, akyuvarlar amipsi hareketlerle kan damarlarından çıkarak doku arasındaki mikropları da yok ederler. Ayrıca lenfosit gibi aykuvar hücreleri, vücuda zarar veren maddelere karşı “antikor” çıkarırlar. Akyuvarların ömürleri 2-4 gündür. İltihaplı durumlarda ve özellikle “Leukemia” ( = Lösemi) denen bir çeşit kan kanserinde sayıları artar.
Trombositler
Kan pulcukları (trombositler), kan sıvısı içinde bulunan küçük parçacıklardır. Aslında kemik iliğindeki dev hücrelerin (megakaryosit) parçalanması ile meydana gelen ürünlerdir. Çapları 2-4 mikrondur. 1 mm insan kanında 150-400 bin trombosit vardır. Ömürleri bir kaç gündür. Kanın pıhtılaşmasında önemli rol oynarlar
