Dünya’daki kara ve denizlerin dağılışının sıcaklık üzerindeki etkileri nelerdir? Denizlerin varlığı sıcaklığı nasıl değiştirir?
Kara ve Denizlerin Dağılışının Sıcaklığa Etkisi
Isınma özellikleri farklı olduklarından, denizler ve karalar, farklı sürelerde ısınıp soğurlar. Denizler geç ısınıp, sahip olduğu enerjiyi geç kaybederken, karalar çabuk ısınıp çabuk soğur.
Bu durum, aşağıdaki nedenlere bağlanabilir:
1) Denizleri oluşturan sular saydam olduğundan güneş ışınları, deniz yüzeyinden 150-200 metre derinliğe kadar etkili olarak, daha büyük bir kütleye dağılır. Bu da ısınmanın gecikmesine neden olur. Ancak bu kadar büyük bir kütlenin sahip olduğu enerjiyi kaybetme süresi de daha uzun sürer. Bu nedenle denizler daha geç soğur.
2) Karalar güneş ışınlarını sadece yüzeyde tutar. Dokunmayla alt kısımlarına enerji yayılır. Bu nedenle karaların yüzeyden itibaren sadece 20-120 cm derinliğe kadar olan kısımları ısınır. Bunun sonucunda karalar çabuk ısınır ve kazandığı enerjiyi de çabuk kaybeder.
3) Denizler güneş ışınlarının bir kısmını yansıttığı için geç ısınırken, karalar daha fazlasını hemen emdiğinden çabuk ısınır.
4) Denizler hareketli olduğu için enerjisini geniş alanlara taşıdıklarından geç ısınır. Karalar ise katı ve sabit bir yapıya sahip olduklarından çabuk ısınır.
5) Denizler ile karaların öz ısıları farklı olması da ısınma sürelerini ve sahip olduğu enerjiyi tutma özelliklerini etkiler.
Yukarıdaki sebeplerden dolayı, deniz etkisinin hissedilmediği iklim bölgelerinde, yaz ile kış ve gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farkı fazladır.
Deniz etkisinin görüldüğü iklim bölgelerinde ise aşırı ısınma ve soğuma görülmez. Gece ile gündüz ve yaz ile kış arasında sıcaklık farkı azdır.
Kuzey Yarım Küre’de karaların oranının daha fazla olması, yıllık ortalama sıcaklık değerlerinin, Güney Yarım Küre’ye oranla 20°C daha fazla olmasına sebep olmuştur.
