Marquis de Condorcet kimdir? Marquis de Condorcet hayatı, biyografisi, çalışmaları, felsefesi, eserleri hakkında bilgi.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Marquis de Condorcet
Marquis de Condorcet; Fransız matematikçisi, filozofu ve siyaset adamıdır. (Ribemont 1743-Bourg-La-Raine 1794). Asıl adı; Marie Jean Antoine Nicolas de Caritat
16 yaşındayken, bir matematik tezinde gösterdiği başarıyla dikkatleri çekti. 1769’da Bilimler Akademisi’ne seçildi. Bu arada Voltaire, Turgot ve D’Alembert gibi düşünür ve bilim adamlarının etkisiyle felsefe ve toplumbilim gibi konulara da ilgi duymaya başladı. Ölen Akademi üyelerine yazdığı övgülerle (Les Éloges) adını duyurdu. 1777’de baskıcı yöntemleriyle tanınan dük de la Villiere’e övgü yazmayı geri çevirince Akademi’den çıkarıldı. Turgot’nun sağladığı olanakla Maliye Genel Müfettişi oldu. 1782′ de Akademi’ye yeniden seçildi. Cumhuriyetçi görüşleri benimseyerek Fransız Devrimi saflarında yer aldı. Paris’ ten milletvekili seçildi, eğitim, sosyal güvenlik gibi konularda öneri taslakları hazırladı. Jakobinler yönetimi alınca, Girondin yanlısı olduğu gerekçesiyle Devrim Mahkemesi’ne verilince kaçarak bir süre saklandı (1794). Bu dönemde tüm kaynaklardan yoksun olmasına karşın ünlü Esquisse d’un Tableau Historique des Progrès d L’esprit Humain (İnsan Zekâsındaki Gelişmeler Üzerine Tarihsel Taslak) adlı eserini yazdı. Ancak bir süre sonra yakalanınca kapatıldığı yerde, zehir içerek canına kıydı.
Ütopyacı hümanist düşünür olarak insanlık tarihini 10 döneme ayırdı. Fransız Devrimi ile başlayan son dönemin, tüm insanlık için doğal kaynakların hakça paylaşıldığı, aklın ve hoşgörünün, esenlik ve eşitliğin egemen olduğu, savaşların sona erdiği bir ortamın başlangıcı olduğunu savundu. Görüşleriyle toplum felsefesiyle ilgili düşünürlerin, özellikle Auguste Comte‘a ışık tuttu. Bütün eserleri ölümünden sonra 1822’de 21 cilt olarak yayımlandı.
Başlıcaları: Essai sur la Calcul integral (integral Hesap Üzerine Bir Deneme) 1765, Les Eloges (Övgüler) 1773; Voltaire’in “Bütün Eserleri’ni gerekli açıklamalarla yayımladı.
Görüşleri
Condorcet, kadın ile erkeğin her bakımdan eşit olduğunu ve bu eşitliğin yasalarca garanti edilmesi gerektiğini savunmuş tek Aydınlanma filozofudur. Ayrıca Condorcet, Fransız Devrimi yıllarında, kadınların erkeklerle aynı siyasal haklara sahip olmaları yönünde etkinlikte bulunmuş ender devrimcilerden de biridir.
Aydınlanmacı filozofların çoğunluğuna göre, bağnazlık ve onunla at başı giden hoşgörüsüzlük, insanların birbirlerine kin, öfke, düşmanlık duymalarına neden olarak toplumları adaletsizliğe ve savaşlara sürükleyen büyük bir beladır. Örneğin Hume, Hristiyan barbarlığına Roma ve Madrid’teki engizisyon uygulamalarını örnek verir ve bu uygulamaların çoktanrılı dinlerdeki insan kurban etme törenlerinden çok daha fazla kan döktüğünü belirtir. “Putperestlik [paganizm]çok az kan döktü, bizim dinimiz ise yeryüzünü kana buladı” diye yazan Voltaire gibi Condorcet de eleştiri oklarını açıkça Hristiyanlığa yöneltir: “Hristiyanlık, insanları yırtıcı hayvanlara dönüştürdüğü için iğrençtir; papazlar da onların çılgınlıklarını istedikleri gibi yönetirler.”
Condorcet’ye göre “Medeni ülkelerde devleti yapan topraktır. Demek ki yurttaşları yapan mülkiyet olmalıdır.”
