Mustafa İnan kimdir ve ne yapmıştır? Mustafa İnan hayatı, biyografisi, eserleri, çalışmaları, teorileri, bilime katkıları hakkında bilgi.
Mustafa İnan Kimdir?
Mustafa İnan; (d. 24 Ağustos 1911, Adana-ö. 5 Aralık 1967, Freiburg, Almanya), Türkiye’de çağdaş deneysel mekanik öğretiminin yaygınlaşmasına öncülük eden Türk mühendis ve mekanik bilginidir.
Eğitimi
1937’de Yüksek Mühendis Mektebi’ni birincilikle bitirdi. Devlet bursuyla gönderildiği İsviçre’de Zürich Teknik Üniversitesi’nde (ETH) doktora çalışmasını tamamladı (1941). İstanbul’a dönünce Yüksek Mühendis Mektebi’nde ders vermeye başladı. Bu okulun 1944’te İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) olmasından sonra doçentliğe getirildi. Kendisinin kurduğu Teknik Mekanik Kürsüsü’nde profesörlüğe yükseldi. Ek olarak Makine Fakültesi’nde mukavemet profesörü ve Yapı Malzemeleri Laboratuvarı yöneticisi olarak bu üniversitede uzun yıllar ders verdi. 1955-57 arasında İnşaat Fakültesi dekanlığını 1957-59 arasında da İTÜ rektörlüğünü yürüttü.
Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu’nun (TÜBİTAK) kurulmasında etkin rol oynayan İnan’ın anısına 1971’de temel bilimler dalında TÜBİTAK Hizmet Ödülü verildi.
Bilimsel Çalışmaları
İnan’ın İsviçre’de doktora yaptığı dönemde, izotropik saydam maddelerde dış kuvvetlerin uygulanmasından sonra ortaya çıkan optik özellik değişikliklerinin incelenmesini konu alan ışılesneklik (fotoelastisite), mekanikçilerin üzerinde en çok çalıştığı konulardan biriydi. Doktora tezinde Vierendeel kirişlerinin mekanik ve ışılesnek incelemesini ele alan İnan, deneysel yöntemlerle çalışarak, selüloit, bakalit gibi maddelerdeki gerilmelerin resmini çekti, eğrilerini çizdi. Tez konusu olan köprünün polaroitten bir modelini yaparak, gene deneysel yoldan, teğetsel gerilmenin eğriliğe bağlı olduğunu ortaya koydu ve bu gerilmenin sınır boyunca değişmez kaldığı bir profil elde etti. İnan’ın doktora tezinde vardığı sonuçlar mekanik bilginlerine temel veriler sağladı. Ayrıca ünlü Türk matematikçisi Cahit Arf‘a da esin kaynağı oldu. Değişik yüzeyler için aynı profilleri veren formüllerden yola çıkan Arf, esnek biçim değişikliklerindeki serbest sınır problemini çözmeyi başarmıştı.
İnan gerek dersleri, gerek yapıtlarıyla, direnç ve esneklik konusunun Türk mühendisleri arasında yaygınlaşmasını sağlayan bilim adamlarından biridir. Mekanikte matematiğin önemini vurgulayan ve dersleri arasına vektörel cebri de katan İnan’ın Türkiye’de mekaniğin gelişmesine önemli bir katkısı da, matematikte var olan asal matrisi çubuk sistemlerine uygulaması ve “taşıma matrisi” kavramını tanıtmasıdır.
Katkıları
Elastomekanikte Başlangıç Değerleri Metodu ve Taşıma Matrisi (1964) adlı yapıtında, esneklik mekaniğinde geçen doğrusal diferansiyel denklemlerin çözümü ve integral alma değişmezlerinin belirlenmesiyle ilgili başlangıç değerleri yöntemini matris hesabı yönünden incelemiş, problemlerde temel görevi üstlenen “taşıma matrisi”ni tanımlamış, bu matrisi doğrudan belirleme yöntemini anlatarak özelliklerini araştırmıştı. Cisimlerin Mukavemeti (1967) adlı yapıtı da, direnç konusundaki temel başvuru kaynaklarından biridir ve birçok dile çevrilmiştir. Bu yapıtında direncin matematik temellerini verir, direnç kavramını biçim değiştirmeyen cisimler mekaniğinden ayırır ve burulmayı bir kararlılık sorunu olarak ele alır.
1946’da Paris’te düzenlenen Mekanik Kongresi’ne bir bildiriyle katılan İnan, 1952’de İstanbul’da toplanmasına öncülük ettiği VIII. Kuramsal ve Uygulamalı Mekanik Kongresi’ne basit eğilmeye uğrayan şeritlerin vurgu kararlılığına ilişkin bir çalışmasını sundu. Enine kesitlerin basık olduğu durumu ele alarak, kararlılık olayını diferansiyel denklem yoluyla incelediği ve kritik eğilme momenti için kapalı bir formül geliştirdiği bu özgün çalışması büyük ilgi topladı.
1948’de İTÜ’de başlattığı, bugün de sürdürülmekte olan “Uygulamalı Mekanik Semineri”, yapıtları ve yönettiği doktora çalışmalarıyla Türkiye’de bir mekanik okulunun oluşmasını ve birçok bilim adamının yetişmesini sağlayan İnan tarih, edebiyat, dilbilim, felsefe ve matematiğe ilişkin pek çok makalesiyle de bilimin yaygınlaşmasına katkıda bulunmuş, üniversitelerin çağdaş bir yapıya kavuşması için çalışmıştır. Elastik Çubukların Genel Teorisi (1966) ve Düzlemde Elastisite Teorisi (ös 1969) öbür yapıtlarıdır.
