Müzeyyen Senar kimdir ve ne yapmıştır? Müzeyyen Senar hayatı, biyografisi, eserleri ve müzik kariyeri hakkında bilgi.
MÜZEYYEN SENAR
(16 Temmuz 1918 – 8 Şubat 2015)
Cerrah Mehmet (Dombayoğlu) Bey ile okuduğu gazel ve mevlitler dolayısıyla sesinin güzelliği methedilen Zehra Hanım’ın kızı olarak Bursa’da dünyaya gelen Türk musikisinin büyük ses sanatçısı ve “Cumhuriyet’in Divası” Müzeyyen Senar, henüz altı yaşındayken Bursa hamamlarının ud, kânun ve tef eşliğinde yapılan şenliklerinde sesiyle sivrilmeye başlar. Kekemeliğine rağmen, şarkı okurken “billuri ve şakrak sesiyle” küçüklüğünden itibaren temayüz etmiş; yeteneğini fark edenlerin tavsiyesiyle, onun doğduğu yıl Darülfeyz-i Musiki Cemiyeti adıyla kurulan, İmrahor’daki Anadolu (Üsküdar) Musiki Cemiyeti’ne, 1931’de, kaydedilerek mûsikî eğitimine başlamıştır. Kendisini getirip götürmek annesine ağır gelince, Cemiyet hocalarından udi Hayriye (Örs) Hanım’ın evinde kalmaya başlayan Müzeyyen için, hafta sonları birçok bestekârın buluşma yeri olan bu ev de artık bir okula dönüşmüştür. Çok önemli isimlerle de o yıllarda tanışma imkânı bulan Senar, ünlü edib ve bestekar Ahmed Rasim Bey’in önünde, onun “Gel seninle yeni bir aşka giriftar olalım” mısraıyla başlayan suzinak eserini de okuma imkânına kavuşur.
1932’de, Hayriye Hanım’ın ve bir diğer hocası Kemal Niyazi Bey’in isteğiyle İstanbul Radyosu’nda ilk programına çıkan ve programın beğenilmesi üzerine her perşembe, program başı beş lira mukabilinde yarımşar saat mûsikî icra eden Senar, 1933 yılında, bir taraftan radyo emisyonları sürerken ilk defa olmak üzere Belvü Gazinosu’nda, yaşı büyütülüp doğum yılı 1913 olarak tashih edilmek suretiyle, sahneye adımını atar. Daha sonra gazino programlarına yine Dervişzade İbrahim’in sahip olduğu Mulenruj’da devam edecek ve ilk taş plâğı da, içinde Yesari Asim Arsoy, Sadeddin Kaynak, Mustafa Nafiz Irmak gibi isimlere ait on eserin yer aldığı ve 1933’te basılan “Sahibinin Sesi’nde” olacaktır.
1935 yılında ilk defa Münir Nurettin Selçuk’la aynı sahneyi paylaşan Senar, soyadını aynı yıl evlendiği Âli Senar’dan alacaktır. Radyo sâyesinde şöhreti yayılan ve programı kesintiye uğradığı zamanlar aranan bir ses hâline gelen genç bir ses sanatçısı olarak, 1936 senesinin Aralık ayında keman sanatçısı Nubar Tekyay’ın haberdar etmesiyle apar topar hazırlandıktan sonra kendisini Dolmabahçe Sarayı’nda, Atatürk’ün huzurunda Tatyos Efendi’nin bir hicazkâr şarkısını okurken bulmuş, onun takdir ve iltifatına mazhar olmuştur. Daha sonra birkaç defa daha Atatürk’ün dâvetiyle onun meclislerinde bulunan Senar, kendisine son defa 1938 Haziran’ında Savarona yatında şarkı okumuştur.
1938 – 1941 yılları arasında Ankara Radyosu’nda çalışan sanatçı, R. Dikici’den öğrendiğimize göre, 1942’de Halil Kamil tarafından çekilen Kerem ile Aslı adlı filmde başrolü oynar. 1969’ta yayınlanan Ana Yüreği adlı filmle birlikte filmografisinde iki başrol oyunculuğu yer alan Senar, ayrıca 1941’den itibaren, o yıllar bir furya hâlinde yayılan Mısır filmlerindeki Arapça şarkıları çoğunlukla Vecdi Bingöl’ün güfteleri ve Saadeddin Kaynak’ın besteleriyle Türkçe olarak seslendirmiştir. Senar, ilki 1943’teki Nasreddin Hoca Düğünde, sonuncusu ise Fatih Akın’ın 2004’te vizyona giren İstanbul Hatırası adlı filmde olmak üzere toplam yedi filmde kendi adıyla görünmüş; ayrıca ilki 1941’de yayınlanan ve yönetmeni Muhsin Ertuğrul, senaristi Nazım Hikmet olan Kahveci Güzeli olmak üzere 1969’a kadar on sekiz filme sadece sesiyle dâhil olmuştur.
Müzik Kariyeri
Yine R. Dikici’nin biyografisinde mukayyed bilgilere göre, 1933’ten 1960’a kadar, çoğunluğu hicaz makamında, 257 adet taş plâk şarkısı dolduran Senar, 1960’dan itibaren 30 adet lonplay hazırlamış; Yurt içinde ve Amerika’da pek çok konser vermiş, 1974’ten itibaren, sonuncusu 10 Kasım 2002’de Atatürk’ü anmak için gerçekleştirilen bir program olmak üzere, pek çok televizyon programına konuk olmuş, 1998’de, her ne kadar böyle geç hatırlanmasına kızıp kabul etmese de, kendisine Devlet Sanatçısı unvanı verilmiştir435. Plakları, konserleri ve tavrıyla Türk mûsikîsine yeni bir soluk getiren ve onu uzun yıllar temsil eden Müzeyyen Senar, sahne konserlerini 1983’te sonlandırmış; fakat Haziran 2004’te Rumelihisarı’nda 72. sanat yılını dostlarıyla birlikte şarkı söyleyerek kutladıktan başka veda konserini 5 Eylül 2006’da Sepetçiler Kasrı’nda vermiş, 2001’de çıkarttığı En Son Okuduklarım adlı CD’sinden sonra, 90. yaş günü dolayısıyla Odeon firması 2008’de bir taş plâk CD’sini çıkartmıştır.
2006’da kısmi felç geçiren ve son yıllarını Bodrum’da hareket kabiliyetini yitirmiş olarak sürdüren sanatçı, aralarında Lemi Atlı, Zeki Arif, Osman Nihat, Şerif İçli gibi isimlerin de yer aldığı pek çok ünlü bestekârın, eserlerini ilk kendisinden dinlemek isteyecekleri büyük bir icraaydı. R. Dikici’nin tabiriyle o; şairin güftesini kendi mûsikîsi içinde aynı değerde koruyan, şairin iç dünyasındaki değerleri kavrayan ve bunları şahsî bir yaratıcılığa eşlik eden tavır ve üslup zenginliği içinde sunan büyük bir ustadır. Arif Nihat Asya’ya, “Tambur, o sülün boyla ve ut, enle gelir / Güften, girerek kol kola, bestenle gelir / Yay telde, nefes neyde… Müzeyyen nerde? / Ey şarkı, senin tadın Müzeyyen’le gelir!” dedirten de bu icra anlayışı ve gücüdür.
