Arkeolojiye adanmış bir çift olan Tahsin Özgüç ve Nimet Özgüç çiftinin hayatı, çalışmaları ve vermiş olduğu eserler hakkında bilgiler.
Nimet Özgüç
Nimet Özgüç,
(d. 15 Mart 1916, Adapazarı – 23 Aralık 2015, Ankara), Türk arkeolog. Orta Anadolu’daki önemli Hitit yerleşmelerinden Acemhöyük’te ve Güneydoğu Anadolu’da Kommagene Krallığı’nın başkenti Samsat Höyüğü’nde yaptığı kazılarla Anadolu arkeolojisine katkıda bulunmuştur.
1940’ta Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde öğrenimini tamamladı ve asistan oldu. 1943’te doktorasını verdi, 1948’de doçentliğe, 1958’de profesörlüğe yükseldi. 1984’te Ankara Üniversitesi’ndeki görevinden emekliye ayrıldıktan sonra da bilimsel çalışmalarını sürdürdü. Arkeolog Tahsin Özgüç ile evlenmiştir.
1941’den sonra Samsun yöresindeki Dün-dartepe, Kavak-Kaledoruğu, Tekeköy kazılarına katıldı. 1947’de Elbistan yüzey araştırmasında ve Karahöyük kazısında çalıştı. 1948’de başlayan ve günümüzde de süren, Tahsin Özgüç başkanlığındaki Kültepe kazılarına önemli katkılarda bulundu. Özellikle Kültepe mühür ve mühür baskılarını araştırdı. 1962’de Niğde’de Aksaray yakınlarındaki Acemhöyük’te başlattığı kazıyla çok önemli bir Hitit merkezini ortaya çıkardı. 1972-75 arasında Niğde yakınlarında Tepebağları Höyüğü’nde de bir kurtarma kazısı yaparak Demir Çağından Bizans dönemine değin buluntular veren bir yerleşim saptadı.
1978’de Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Aşağı Fırat Projesi kurtarma kazıları çerçevesinde Adıyaman Samsat Höyüğü’nde (bak. Aşağı Fırat Projesi [Adıyaman]) kazı çalışmalarını üstlendi. Önemli yapıtları arasında Karahöyük Hafriyatı (1947, T. Özgüç ile birlikte), Kültepe Kazısı 1949 (1953, T. Özgüç ile birlikte), Kültepe Mühür Baskılarında Anadolu Grubu (1965) ve Kaniş Karumu Ib Katı Mühürleri ve Mühür Baskıları (1965) vardır. Ayrıca Türkçede ve başka dillerde birçok makalesi yayımlanmıştır.
Tahsin Özgüç
Tahsin Özgüç,
(d. 1916, Kırcalı, Bulgaristan – 28 Ekim 2005, Ankara), Türk arkeolog. Kırk beş yıldır Kültepe’de ve başka yerlerde sürdürdüğü kazılarla Anadolu arkeolojisinde özel önemi olan birçok merkezin gün ışığına çıkmasını sağlamıştır.
1940’ta Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü’nü bitirdi ve asistan oldu. 1946’da doçentliğe, 1954’te profesörlüğe yükseldi, 1968’de aynı fakültenin dekanlığına getirildi. 1969-80 arasında da dört dönem Ankara Üniversitesi rektörü olarak çalıştı. Daha sonra Yüksek Öğretim Kurulu’nda da (YÖK) görev yaptı. Arkeolog Nimet Özgüç ile evlenmiştir.
İlk kez 1945’te Ankara’da Anıtkabir alanı içinde yer alan tümülüs kazılarında Mahmut Akok’la birlikte çalıştı. 1947’de Elbistan Ovasında araştırma yaptı. Karahöyük’te başlattığı kazıyla geç Hitit döneminden kalma bir kutsal alan saptadı. 1948’de Kayseri yakınlarındaki Kültepe’de Nimet Özgüç’le birlikte kazılara başladı.
1957’de Erbaa’da Horoztepe’de yaptığı kurtarma kazılarında İÖ 2100’lere tarihle-nen tunçtan mezar armağanları ortaya çıkardı. 1959-68 arasında Erzincan yakınında Altıntepe adlı, İÖ 8. ve 7. yüzyıllara ait bir Urartu kalesinde kazı yaparak çok iyi durumda, surlarla çevrili bir kale, duvar resimleriyle bezeli bir saray-tapınak, sütunlu bir kabul salonu, mezar odaları, adak ve armağanlar ortaya çıkardı.
1967’de Kayseri’nin kuzeydoğusundaki Kululu yerleşmesinde de kazı yaptı ve geç Hitit, Helenistik ve Roma yapı katları buldu. Kululu’da hiyeroglif yazılı anıtların yanı sıra kurşun rulo levhalar, küçük heykeller ve sfenksler gibi ilginç buluntular ortaya çıkarıldı.
Özgüç 1973’te Hitit tarihinin aydınlatılmasında önemli rol oynayan, Zile yakınlarındaki Maşathöyük’te kazılara başladı. Bu höyükte İlk Tunç Çağından Demir Çağına değin sürmüş bir yerleşme saptadı, önemli bulgular ele geçirdi. Türk Tarih Kurumu üyesi olan Özgüç 1982’den beri Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu yönetim kurulu üyesidir. Alman ve Amerikan arkeoloji enstitüleri ile Bavyera Bilimler Akademisi ve İngiliz Akademisi’nin de üyesidir. 1979’da AFC Büyük Liyakat Nişanı, 1988’de Japon imparatorunun Doğan Güneş Altın ve Gümüş Yıldız nişanları ve 1990’da Belçika Krallığı Ulusal Nişanı’yla onurlandırılmıştır.
Eserleri
Başlıca yapıtları arasında Kültepe Kazısı 1948 (1950), Horoztepe, Eski Tunç Devri Mezarlığı ve İskân Yeri (1958, M. Akok ile birlikte), Kültepe-Kaniş, Assur Ticaret Kolonilerinin Merkezinde Yapılan Yeni Araştırmalar (1959), Altıntepe Mimarlık Anıtları ve Duvar Resimleri (1966), Altıntepe II, Mezarlar, Depo Binası ve Fildişi Eserler (1969), Demir Devrinde Kültepe ve Civarı (1971), Maşat Höyük Kazıları ve Çevresinde Yapılan Araştırmalar (1978), Les Hittites (1979; Hititler), Maşat Höyük II, Boğazköyün Kuzeydoğusunda Bir Hitit Merkezi (1982), Kültepe-Kaniş II, Eski Yakındoğu’nun Ticaret Merkezinde Yeni Araştırmalar (1986), Kültepe-Kaniş II, Eski Asur Kolonilerinin Merkezinde Yapılan Yeni Araştırmalar (1987), İnandık Tepe, Eski Hitit Çağının Din Merkezi (1988) vardır.
