Amerika kıtasının orta bölümü olan Orta Amerika’nın coğrafi özellikleri ile yüzey şekilleri hakkında kısa bilgiler
Amerika’nın orta bölümü; Kuzey ve Güney Amerika’yı birbirine bağlayan kıstak (berzah). Yüzölçümü 800.000 km2.
COĞRAFYA KONUMU. Orta Amerika Kıstağı, Guatemala’dan Panama’ ya kadar dolambaçlı bir yol izlemesine karşın, genelde kuzeybatı-.güneydoğu doğrultusundadır. 19° kuzey ve 77°-93° batı enlemleri arasındaki kıstağın büyük bölümü, Büyük Okyanus ve Karaib Denizi ile çevrilidir. JEOLOJİ. Amerika’nın en az yerine oturmuş bölümünü oluşturan, Jura döneminde ortaya çıkmış dağlar üzerinde güçlü yanardağlar sıralanır. Bunların en önemlileri Alaska, Meksika ve And Cordillerası’nm yanı sıra Orta Amerika’nın çeşitli bölgelerinde toplanmıştır. Panama Kıstağı da, çoğu kez yıkıcı deprem ve yanardağ etkinliklerine sahne olan ince ve dayanıksız bir şerit durumundadır.
YÜZEY ŞEKİLLERİ. Kuzey Amerika ile Güney Amerika’yı birbirine bağlayan Orta Amerika Kıstağı, bir tanımlamaya göre Meksika’da Tehunantepec’ den Panama ile Kolombiya arasındaki sınıra kadar uzanır. Politik sınırlara ağırlık veren bir başka tanımlama gereğince, kıstak, Guatemala’dan başlayarak, Panama boyunca uzanır. Orta Amerika Kıstağı’nın genişliği, 80-400 km arasında değişir. Guatemala ve Meksika sınırıyla Panama-Kolombiya sınırı arasında havayolu uzaklığı 1.850 km’dir. Orta Amerika’nın aşağı kuzey enlemlerde yer alması, bir kıstak olarak dolambaçlı bir yön izleme eğilimi göstermesi, iki yanmda ılık suların bulunması ve dağların her yana yayılması yüzey şekilleriyle iklimi belirleyen başlıca özelliklerdir.
Dağlar. Orta Amerika’da, Guatemala’ dan güneydoğuya doğru uzanan ikisi büyük üç dağ sistemi vardır: Güneyde Nikaragua’ya kadar uzanan Kuzey Dağları (Cordillera Norte) ve Güney Dağları (Cordillera Sur). Bu iki sistem bölgeyi tümüyle dağlık bir yapıya kavuşturur. Büyük Okyanus kıyılarından yükselen dik yamaçlar 1.400-3.050 m’ lik yüksekliklere ulaşır. Bu dağlık bölgenin üzerindeki yaklaşık 250 simetrik yanardağ konisinin bir bölümü hâlâ etkindir.
Orta Amerika’daki dağların bir kesimi çok eskidir. Guatemala, Kuzey Nikaragua ve Honduras’taki dağların büyük bölümünün, uzun zaman önce Meksika’nın Chiapas Eyaleti’ndeki dağlarla birlikte büyük bir adanın omurgasını oluşturdukları sanılır. Kıstağın öteki bölümlerindeki dağlar, jeolojik açıdan daha gençtir. Yükseklikleri 846-4210 m arasında değişen ve zaman zaman faaliyete geçen düzinelerce yanardağ, kıstağın genişlediği yerlerde, Büyük Okyanus yanında toplanmıştır. Ancak bunlar kıstağın inceldiği Kosta Rika ve Panama’ya kadar yayılır.
Ovalar. Nikaragua’da Fonseca Körfezi’nden Managua ve Nikaragua gölleri yoluyla, göllerin Karayipler yanındaki San Juan Irmağı’nın akaçlama alanına kadar yayılan çukur düzlük, başlıca ovadır.
