Türk mutfağının vazgeçilmez sebzelerinden birisi olan patlıcanın özellikleri, yetiştirilmesi, kullanımı ve faydaları nelerdir? Patlıcan besin değeri hakkında bilgi
Kaynak: pixabay.com
Patlıcan (Lat. Salanum melongena)
Patlıcangiller (Solanaceae) familyasından, anayurdu Hindistan olan, iri mor meyveli, bir yıllık otsu bitkidir. Yaygın bir besin maddesi olan meyvesi genellikle mor, bazen de siyaha yakın renklidir. Beyaz olanlarına da rastlanır. Besleyici değeri fazla olmakla birlikte patlıcandan çok çeşitli sebze yemekleri yapılır. Bazı yörelerde turşu olarak da yararlanılır. Yetiştirilmesi kolaydır, sıcak yöreleri sever. Araplar aracılığıyla Avrupa’ya götürüldü. Türkiye’de en çok Akdeniz yöresinde yetiştirilir.
Şubat-mart aylarında sıcak yastıklara, nisanda da sebze bahçelerinde fideler dikilir. Temmuzdan sonra ürün alınmaya başlanır. Patlıcanın bir çok çeşidi vardır: İstanbul kemer patlıcanı siyaha çalan mor renkli, kalın kabuklu, ince uzun bir çeşittir. Lezzetli ve verimlidir. Öteki türlere oranla çekirdeklidir. Bostan patlıcanı İzmir’de topan, Bursa’da tophane adlarıyla bilinir. Yuvarlak ya da oval yuvarlak biçimlidir. Ağırlığı birkaç kiloyu bulabilir. Rengi mor, çok ender olarak da beyaz, çekirdeği azdır. Adana patlıcanı çizgili mor renkli, sap tarafı ince uç tarafı geniş, verimli bir çeşittir. Halkapınar patlıcanı koyu mor renkli, üç tarafı sapa oranla daha dolgun turfanda yetiştirilen bir çeşittir.
Patlıcan en iyi ılık ve sıcak yerlerde yetişir. Soğuk bölgelerde yetiştirmek zordur. Toprağının da bol gübreli olması gerekir. Genel olarak fidelerden yetiştirilir. Patlıcanın az çekirdekli, eti yumuşak olanları daha fazla tercih edilir ve daha lezzetlidir. Patlıcan çeşitli yemekleri yapılan bir sebzedir. Turşusu da yapılır. Hatta bazı bölgelerde reçeli dahi yapılır. Patlıcanlar ayrıca kurutularak doğal yollardan yetiştirilemediği mevsimlerde tüketilmek üzere saklanır.
Patlıcangiller, (Lat. Solanaceae)
İki-çenekliler sınıfının Tubiflorae (Solanales) takımından bir familya. Daha çok Orta ve Güney Amerika’da yetişen çalı, otsu, çok yıllık bitkiler, ağaççık ya da tırmanıcı bitkileri kapsayan bir familyadır. Meyveleri etli ya da kapsül biçimindedir. Yaklaşık 85 cins ve 2200’den fazla türü vardır. Türkiye’de yabani olarak yetişen 10 cins ve 22 türü bulunur. Güzelavratotu ve tütün gibi bir bölümünde narkotik maddeler; patlıcan, patates, domates gibi bir bölümü besin maddesi; geriye kalanlar da süs bitkisi olarak yetiştirilir. Alkaloid içeren tıbbi ve zehirli bitkileriyle ve besin değeri olan bitkileri kapsaması nedeniyle önemli bir familyadır.
Patlıcanın Faydaları Nelerdir?
Patlıcan mutfaklarda yaygın olarak kullanılan bir sebze türlerinden biridir. Koyu mor rengi, parlak ve kendine has dokusu, eşsiz lezzeti ile patlıcan, her mevsim pazar ve marketlerde yerini almaktadır. Fakat patlıcanın en lezzetli olduğu dönem, ağustos ve ekim ayları arasındaki süreçtir. Patlıcan domateste olduğu gibi, salkım şeklinde yetişen bir bitkidir.
Kaynak: pixabay.com
Patlıcanın insan sağlığına faydaları;
- Sindirim sistemini rahatlatır, kolay dışkılamayı sağlar.
- Yüksek oranda lif içermesi sebebiyle kabızlığı önler.
- Uzun süre tok tutar.
- Saç ve tırnak sağlığını destekler.
- Kansızlığı önler.
- Kilo vermeye yardımcıdır.
- Cilt lekelerinin oluşumunu önler.
- Karaciğer, pankreas ve böbrekleri korur.
- Mide kanserini önler.
- Kolesterolü dengeler, kötü kolesterolü düşürür.
- Kas kasılmalarını önler.
- Glikoz emilimini kontrol ederek diyabet oluşumunu önler.
Patlıcanın besin değerleri
Ortalama 100 gramlık bir patlıcan; 24 kalori, 1.2 gram protein, 5.5 gram karbonhidrat, 2 gram yağ, 1 gram lif, 37 miligram fosfor, 15 miligram kalsiyum, 1 miligram demir, 1 miligram sodyum, 15 miligram potasyum içeriyor. Bununla birlikte; 30 IU A vitaminin, 0.05 miligram B1 vitamini, 0.04 miligram B2 Vitamini, 0.05 miligram B3 Vitamini, 0.081 miligram B6 Vitamini ve 5 miligram C vitamini içeriyor.
