Platon’un cumhuriyet ve devlet anlayışı nasıldır? Ünlü filozof Platon’a göre devlet ve devlet anlayışı nasıl olmalıdır?
PLATON, hak ve hukuk ilkelerine uygun ideal bir devlet yaratmak emelindeydi. Bu, öyle bir devlet olacaktı ki, ünlü filozof Sokrates gibileri, öldürmek şöyle dursun, baş tacı edip kral mevkiine oturtulacaktı. Yeni yetişecek nesillerin üstünlüğünü bağlayabilmek için en iyi erkeklerle en meziyetli kadınlar birleştirilecekti. Çocukların bakımı ile, eğitimiyle doğrudan doğruya devlet ilgilenecekti. Çocukların eğitiminde cimnastikle müzik en önemli rolü oynayacaktı. Cimnastik, vücudun ahengini sağlamak bakımından önemliydi; müzik ise çocukta ruhun gelişmesini sağlıyacaktı. Okullarda erkeklerle kızlar karışık okuyacaktı. Çocuklara çalışmanın, bilgi edinmenin bir işkence değil, zevk olduğu aşılanacaktı. Çocukların 20 yaşma kadar öğrenimleri bundan ibaretti. Ondan sonra 10 yıl aritmetik, geometri, astronomi çalışmaları sürecekti. Bu devrenin sonunda yüksek öğrenim imtihanını kazanamıyanlar asker olacaklardı. Kazananlar ise felsefe konusunda çalışmalara başlıyabileceklerdi.
Platon’un cumhuriyetinde kadınlarla erkeklere eşit haklar tanınacaktı. Devleti, filozofların idare etmesi şarttı. Yalnız, idarecilerin de malı-mülkü olmıyacak, her şeyi paylaşacaklar, eşit şartlar içinde yaşıyacaklardı. Bu insanlar, yalnız yurttaşları arasında adalet yaratmak için çalışacaklardı. Platon’un ideal devletinde suçlu zavallı, acınacak insandı, ona ceza verilecek yerde, aksıyan taraflarının düzeltilmesi yoluna gidilecekti, çünkü ahlâki hastalıklar da fizikî hastalıkların çoğu gibi cehaletin eseriydi. Bilgi, çoğunlukla, hastalıkları ortadan kaldırabilirdi.
Platon’un ideal cumhuriyetini tam olarak tatbik etmek imkânsızdı; yalnız çeşitli devirlerde bu cumhuriyet fikrinden ilham alınarak yeni doktrinler ortaya atılmıştır.
