Roma İmparatorluğunda hukuk hakkında bilgi. Roma hukuku nedir? özellikleri nelerdir? Önde gelen temsilcileri. Kısa ve özet bilgiler.
Roma, eşsiz devlet örgütünü bir bakıma yine eşsiz olan hukukuna da borçludur. Roma’nın küçük bir kent devletinden büyük bir imparatorluk haline gelişinde, düzenli devlet örgütünün yanı sıra sistemli hukukunun da büyük etkisi vardı.
Roma Kenti’nin kuruluşundan, 12 Levha Yasaları olarak bilinen yasaların yapıldığı M.Ö 451-449 arasına kadar Roma, yazılı olmayan, gelenek ve törelerle belirlenen ve genellikle yalnız particilerce bilinen yasalarla yönetildi. Roma tarihince bilinen bu en eski yasa, pleblerin diretmesi üzerine halkın seçtiği 10 kişilik bir komisyonca (Decemviri Legibus scribundis) yazıya geçirildi.
12 levhaya yazılan bu yasalar, tüm halkın görüp okuyabilmesi için Roma Forumu’na asıldı. 12 Levha Yasaları, aile hukuku, veraset, dava hakkı, borç ve ceza yasasına ilişkin maddeler içerir. Roma yasalarının önemli bir bölümünü, hukukla ilgili olan praetor beyannameleri oluşturur. Praetorlar yalnızca yargıç değil, aynı zamanda en yüksek memur sıfatını taşıyan konsüllerin yardımcısı ve değişen koşullara göre hukuku geliştirmekle de görevli memurlardı. Roma hukukunun gelişmesi, tarihi gibi Krallık, Cumhuriyet, Principatus ve Dominatus olmak üzere dört döneme ayrılır.
Krallık döneminde yasa yapmak krala aitti. Cumhuriyet döneminde ise bu yetki halk meclisleri olan Comitia Tributa’ya geçti. Principatus döneminde (İÖ 27-İS 284) yasa yapmada Senato’nun etkisinin arttığı görülür. Ayrıca imparatorların yasalarla eşdeğerde tutulan constiutio adı verilen kararnameleri de bu dönemde önem kazandı. Diocletianus ile başlayan Dominatus döneminde, imparatorlar her şeyin üzerinde mutlak egemen oldukları için, dolayısıyla yasa yapma yetkisini de üzerlerine aldılar.
