Sis endir, sis nasıl oluşur? Sis çeşitleri nelerdir, bu sislerin oluşumlarının bilimsel açıklaması nedir, nerelerde oluşurlar?
Sis ve Oluşumu
Sis, yerin yakınında oluşan bir buluttur. Yüksek irtifalardaki bulutlar gibi, su buharı havada yoğunlaşarak nem görünür hale geldiğinde sis oluşur. Suyun buhardan sıvıya dönüşme sürecine yoğunlaşma denir. Ilıman bölgelerde sis, su damlacıklarından oluşur. Kutupsal ve arktik bölgelerde sis, buz kristallerinden oluşabilir. Teknik olarak sis, görüş mesafesini 0,5 milden (1,0 kilometre) biraz daha fazla sınırlayan havada yoğunlaşma olarak tanımlanır. Alçakta bulunan havada su yoğunlaştıysa ancak görüş 0,5 milden (1,0 kilometreden) fazlaysa, durum sis olarak tanımlanır.
Kaynak: pixabay.com
Sis oluşumu, bulut oluşumundan önemli bir şekilde farklılık gösterir: Bir bulut genellikle hava yükseldiğinde ve çiy noktasına kadar soğuduğunda (bir hava parselinin artık buhar durumunda suyu tutamadığı sıcaklık) oluşurken, sis yüzey seviyesindeki havada oluşur. Bu iki yoldan biriyle olur. Hava, soğuk bir yüzey ile temas yoluyla çiğlenme noktasına kadar soğuyabilir. Ya da su buharı buharlaşma yoluyla havaya eklendiğinde, suyun sıvıdan gaza dönüştüğü süreç olan maksimum su miktarını içerdiği doyma noktasına getirilir.
Açık gecelerde, gökyüzüne açık yüzeyler genellikle üzerlerindeki havadan daha hızlı soğur. Daha sıcak hava ile daha soğuk yüzey arasındaki temas nedeniyle doğrudan bu daha soğuk yüzeylerde yoğuşma meydana geldiğinde buna çiy veya don denir. Sis ise havanın yoğuşma noktasının altında soğuması nedeniyle havadaki yoğuşmadır.
Kısaca sis; Yerle temas eden hava içindeki subuharının yoğuşması veya donarak kristalleşmesi sonucu ortaya çıkan çok küçük su damlacıkları veya buz kristallerinden meydana gelmiştir.
Radyasyon Sisi
Radyasyon sisi, gün batımından sonra açık yaz gecelerinde havanın neredeyse, ancak tam olarak durgun olmadığı zamanlarda oluşan sistir. Zemin, radyasyonla uzaya ısı kaybeder ve hava sıcaklığının altına soğur. Daha soğuk toprak, ısıyı zeminin hemen üzerindeki hava katmanından uzaklaştırır. Bu hava tabakası çiğlenme noktasının altına kadar soğutulur ve sis oluşur. Sis tabakası, birkaç fit (yaklaşık 1 metre) ila bin fit (yaklaşık 300 metre) kalınlığında olabilir. Sis tabakasının üstündeki hava tabakası daha sıcaktır, bu nedenle sis tabakası, en azından güneş yükselene ve zemini tekrar ısıtıncaya kadar stabildir.
Saatte 5 milden (8 kilometreden) daha hafif bir rüzgar, havanın en alt katmanının sirkülasyonunu teşvik ederek hepsini soğuk yüzeyle temas ettirir. Bu şekilde tüm hava tabakası ısıyı kaybeder ve çiğlenme noktasına kadar soğur. Rüzgarlar tamamen sakinse, sadece yüzeydeki hava tabakasının en alt kısmı yerle temas eder. Bu durumda nem, radyasyon sisi üretmek yerine, çok sığ (2 fitten veya 0,6 metreden daha az) bir hava tabakasında yoğunlaşarak yer sisi oluşturacak veya yalnızca yerde yoğunlaşarak çiy veya don oluşturacaktır. .
Rüzgarlar ayrıca radyasyon sisi oluşumunu da engeller. Saatte 5 milden (8 kilometre) daha güçlü rüzgarlar, yüzey havasının üstündeki daha sıcak, daha kuru hava katmanlarıyla karışmasına neden olur. Bu ya yüzey havasının çiğlenme noktasına kadar soğumasını engeller ya da hava çiğlenme noktasına ulaşırsa ve sis oluşursa, rüzgar sisi hızla dağıtır.
Kaynak: pixabay.com
Vadi sisi
Vadi sisi, vadilerde oluşan radyasyon sisidir. 1.500 fitten (450 metre) daha kalın bir katmana dönüşebilir. İki faktörden dolayı alçak alanlarda radyasyon sisi oluşur. İlk olarak, soğuk hava (bu durumda, radyasyonel soğutmaya maruz kalmış hava) sıcak havadan daha ağırdır ve vadiye doğru akar. Ek olarak, vadiler genellikle alçak havadaki nem miktarını artıran nehirler içerir.
Çoğu durumda, radyasyon sisi hava ve yer ısındıktan sonra güneşin doğuşundan birkaç saat sonra buharlaşır. Sis oluşumu için bulutların olmaması gerektiğinden, tipik olarak açık gökyüzü ortaya çıkarır. Ancak bazen sis o kadar kalındır ki güneş ışığının yere ulaşmasını etkin bir şekilde engeller ve zemin soğuk kalır. Genellikle kışın meydana gelen bu gibi durumlarda, sis bütün gün devam edebilir.
Radyasyon sisi, yüzey havasının çiğlenme noktasına kadar soğuması için daha fazla zamana sahip olduğu uzun gecelerde oluşması daha olasıdır. Bu nedenle, bu tür sis en çok kış aylarında, sonbaharın sonlarında ve ilkbaharın başlarında görülür. Kalın radyasyon sisinde görünürlük 3 metreye (10 fit) kadar düşürülebilir.
Adveksiyon (Yatay Hava Hareketi) Sisi
Yer ısısını kaybettikçe bir hava tabakasının soğutulduğu radyasyon sisinin aksine, soğuk bir yüzey üzerinde sıcak, nemli bir hava tabakasının yatay hareketi olduğunda, adveksiyon sisi oluşur. Yeni gelen hava, maddeler arasındaki temas yoluyla enerjinin aktarıldığı süreç olan iletim yoluyla alttaki soğuk yüzeye ısı kaybeder. İletim, hava sıcaklığını düşürür. Hava, çiğlenme noktasına kadar soğuduğunda sis oluşur. Radyasyon sisine benzerlik taşırken, adveksiyon sisi rüzgarla üflenen ılık hava kütlesi ile hareket ederken, radyasyon sisi sabittir. Ek olarak, radyasyon sisi genellikle geceleri oluşurken, herhangi bir zamanda adveksiyon sisi oluşabilir.
İlkbaharda, henüz çözülmemiş olan yerden hafif bir esinti geçtiğinde, adveksiyon sis oluşur. Yaz boyunca, Büyük Göllerden biri gibi soğuk kalan bir gölün üzerinden ılık, nemli hava üflenir.
Kışın, sıcak havanın kuzeye taşındığı bir başka tür adveksiyon sisi olur. Bu sıcak hava soğuk zeminle karşılaştığında, çiğ noktasına kadar soğur ve adveksiyon sis oluşur. Örneğin, Meksika Körfezi üzerinden gelen ılık hava, adveksiyon sisinin oluşması için yeterince soğuk bir yüzeyle karşılaşmadan önce Amerika Birleşik Devletleri’nin merkezine kadar gidebilir.
Kaynak: pixabay.com
Deniz sisi
Deniz sisi, yalnızca denizde ve kıyı bölgelerinde oluşan özel bir adveksiyon sis şeklidir. Okyanus suyunun farklı sıcaklıklarda geçtiği ana yollar olan iki bitişik okyanus akıntısının etkileşimi ile üretilir. Kanada’da, Newfoundland kıyılarındaki Atlantik Okyanusu’nda deniz sisinin başlıca bir örneği görülür. Orada ılık Gulf Stream soğuk, güneye doğru akan Labrador Akıntısına paralel olarak kuzeye doğru akar. Gulf Stream tarafından ısınan hava buzdağı dolu Labrador Akıntısının üzerinden geçtiğinde soğutulur ve nem yoğunlaşarak sis oluşturur. Her üç yaz gününden ikisinde, Newfoundland açıklarındaki kıyı bölgesi ünlü “Grand Banks sisi” ile örtülür.
Deniz sisi aynı zamanda San Francisco, California ve diğer West Coast topluluklarının sakinleri tarafından da iyi bilinir. Pasifik Okyanusu üzerinden gelen ılık havanın batı rüzgarları tarafından kıyıya doğru taşındığı yaz aylarında oluşur. Hava; soğuk, kıyı yüzey suyu üzerinde hareket ettikçe hava soğur ve sis oluşur. Ardından sis, deniz meltemi tarafından iç kısımlara doğru üflenir. Bu, havadar bir yaz gününde Golden Gate Köprüsü’nden geçerken görülebilen sisi açıklıyor. Tersine, eğer bir kara meltemi denize doğru esiyorsa, onunla birlikte sisi de dışarı çıkaracaktır.
Deniz sisi daha iç kısımlara doğru ilerledikçe, daha sıcak zeminden geçer ve dağılır. Sis katmanının tabanı önce buharlaşarak alçak bir gri bulut katmanını ortaya çıkarır. Yüzey sıcaklığı arttıkça, sisin daha yüksek katmanları tamamen yok olana kadar buharlaşır. Gün boyunca hava giderek ısındıkça sis de belirli bir yerde dağılır. Bu nedenle, kıyı bölgelerinde genellikle sabah ve gece sis, öğleden sonra ise açık gökyüzü görülür.
Buhar Sisi
Bu tür sis, havaya buharlaşma yoluyla yeterli su buharı eklendiğinde ve nemli hava daha soğuk, nispeten daha kuru hava ile karıştığında oluşur. Soğuk hava ılık su üzerinde hareket ettiğinde buhar sisi oluşur. Soğuk hava suyun üzerinde ılık nemli hava ile karıştığında nemli hava nemi% 100’e ulaşana kadar soğur ve sis oluşur. Bu tür bir sis, su yüzeyinden yükselen duman parçacıkları görünümünü alır.
Diğer buharlaşma sisi türü, ön sis olarak bilinir. Bu tür sis, sıcak yağmur damlaları buharlaşarak yerin yakınında daha serin ve daha kuru bir hava tabakasına dönüştüğünde oluşur. Yeterli yağmur soğuk yüzey tabakasına buharlaştığında, bu havanın nemi% 100’e ulaşır ve sis oluşur.
