Sosyolojide Toplumsal Kategori Nedir?

0
Advertisement

Sosyolojide Toplumsal Kategori Nedir? Toplumsal sınıflar, toplumsal azınlık ve kitle nedir? Toplumsal kategori hakkında bilgi.

toplumToplumsal Kategori;Bir toplumda, ortak özellik taşıdıkları için bütünler halinde düşünülen, ele alınan bölümlere “toplumsal kategori” adı verilir. Örneğin, ilkokul çağma gelen çocuklar, dinsel veya etnik azınlıklar, işçiler veya işverenler, belli bir gazete okuyucuları veya bir siyasal parti taraftarları bu anlamda birer toplumsal kategoridir. Bir kategori içinde ele alınan bu insanlar, bulundukları kategorinin bilincine her zaman varmayabilirler. Üstelik birbirlerini tanımaları da gerekmez. Sosyolojik anlamda, bu şekilde toplumsal kategori ayırımının asıl önemi de zaten, insan topluluklarının betimlenme ya da çözümlenmesinin gerçekleştirilmesinde kolaylık sağlamasıdır. Bu açıdan önemli kategorilerden bazıları şunlardır:

Toplumsal sınıflar: Tarihsel olarak belirlenmiş bir üretim düzeni içindeki konumlarına ve üretim araçları (toprak, fabrika v.b) ile olan ilişkilerine, toplum içindeki iş bölümünde oynadıkları rollere ve dolayısıyla toplumsal gelirden pay alma biçimlerine ve elde ettikleri paym büyüklüğüne göre birbirinden ayrılan geniş insan tabakalarına “sınıf” denir. Çağdaş, sınıflı toplumlarda kaba çizgileriyle birbirinden ayrılan üç toplumsal sınıf vardır. Bunlar, geçim kaynaklarını emeğiyle sağlayan alt sınıf (emekçi, proletarya), hem üretim aracına sahip, hem bizzat üretim yapan orta sınıf (küçük burjuva) ile üretim araçlarına sahip ve bizzat üretime katılmayan üst sınıf (büyük burjuva) tır. Ancak, toplumsal sınıflar, kendi içinde de değişik tabakalar taşırlar; örneğin, burjuva sınıfı, sermaye sahipleri, sanayiciler, tüccarlar, toprak sahipleri; emekçi sınıfda işçiler, teknik elemanlar, büro adamları, müstahdem v.b kısımlara ayrılırlar.

Toplumsal azınlık: Bir topluma egemen olanlara göre, belli özelliklerinden dolayı, çeşitli yoksunluklara katlanmak zorunda olan insanların oluşturduğu kategoridir. Toplumsal azınlık sayıca azlık anlamına her zaman gelmez. Örneğin, Güney Afrika Cumhuriyeti’nde beyazlar yerli halka göre sayıca küçük bir azınlığı oluşturdukları halde, toplumsal azınlık durumunda olanlar siyahlardır. Bu gibi ülkelerde, siyahlar kimi okullara giremez, kimi otobüslere binemez, kimi lokantalarda yemek yiyemediği gibi beyazların yanlarına da oturamaz. Belli başlı toplumsal azınlık türleri, dinsel azınlıklar, etnik azınlıklar ve yabancılardır.

Kitle: Aynı inanç, düşünce ya da zevke sahip insanların oluşturduğu toplumsal kategoridir. Örneğin, belli bir gazete okuyucuları, belli müzik türünden hoşlananlar, belli inanca sahip olanlar birer kitledir. Bir kitle içinde yer alan insanların bir arada bulunmaları, yani fiziksel bir birlik oluşturmuş olması gerekmez. Kitleler, fiziksel birlik oluşturdukları durumda “toplumsal yığın” a dönüşürler.

Advertisement

Leave A Reply