Türkiye’nin Denizleri Nelerdir? Denizlerimizin Özellikleri Coğrafi Konumları

0
Advertisement

Türkiye’de bulunan denizler hangileridir? Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz’in özellikleri, Türkiye’ye kıyıları, hakkında bilgi.

Türkiye’nin üç tarafı denizlerle çevrilidir. Bu denizler Karadeniz, Ege denizi, Akdenizdir. Marmara denizi ise Türkiye topraklan içerisine olup tamamı Türkiye’ye aittir. Türkiye deniz kıyılarının toplam uzunluğu 8333 Km’dir.

karadeniz

KARADENİZ

Anadolu Yarımadası, Balkan Yarımadası Doğu Avrupa düzlükleri ve Kafkasya arasında yer alan Karadeniz büyük bir içdenizdir. İstanbul Boğazı ile Marmara Denizi’ne Çanakkale Boğazı ile de Akdeniz’e bağlanır. Yüzölçümü 424.000.Km2 dir. En derin yeri 2244 metre, en uzun yeri 1170 Km’dir. Pek fazla girintili çıkıntılı değildir. En önemli girinti yeri Kuzeyde Azak Denizi, en büyük çıkıntısı da Kırım Yarımadası’dır.

Karadeniz dördüncü jeolojik zamanda çöküntülerle bugünkü biçimini almıştır. Akdeniz’in suları bu zamanda oluşan boğazlardan geçerek Karadeniz’e dolmuştur. Derinliği 2.000 metre olup tabanı düzce bir çanak biçimindedir. Denizin dibi taşınmış olan balçık ve çamurlarla kaplıdır. Bu çamur çürüme ve kokuşmaya bağlı olarak kükürtlü hidrojen (H2S) oluşturur. Bu hidrojen sülfür gazından dolayı Karadeniz’in derinliklerinde deniz canlıları yaşayamaz. Karadeniz’den boğazlar yoluyla Akdeniz’e devamlı bir üst akıntı vardır. Karadeniz’in su seviyesi Akdeniz’den 40-50 Cm daha yüksek olması bu akıntının sebebidir. Karadeniz’de buharlaşma daha azdır. Bol su getiren ırmaklar Karadeniz’e dökülür. Yağış daha fazladır. Boğazlardan geçen sular bir ırmak akışına benzerler. Karadeniz’in tuzluluk oranı %o,18 kadarıdır.

Karadeniz’de derinliği 200 metreye kadar olan yerlerde balıklar yaşar. Balık bakımından zengindir. Balıkçılığı, çevre kirliliği ve bilinçsiz avlanma olumsuz yönde etkiler. Balıkların bir bölümü yazın ve kışın yer değiştirirler. Bu göç olayı sırasında boğazlardan sürüler halinde geçerler.

Advertisement

Karadenizin Anadolu kıyıları yüksek kıyılar şeklindedir. Karadeniz kıyılarında dağlar, kıyı çizgisine paralel uzanırlar. Bunun için boyuna kıyılar yer alır. Girinti ve çıkıntılar azdır. Sinop doğal liman özelliği taşır. Hinterlandı (ardülkesi) olmadığı için gelişememiştir. Karadenize dökülen akarsularda pek önemli deltalar oluşmamıştır. Sadece sakarya, Kızılırmak ve Yeşilırmak deltaları gelişme imkanı bulabilmişlerdir.

Karadeniz’de yüzey akıntısı İstanbul boğazından başlayıp Anadolu kıyılarını izleyerek Karadeniz kıyıları boyunca uzanır. Azak denizinde de akıntı halkası oluşur. Çıkıntıların bulunduğu yerlerde sapmalar yaparlar.

akdeniz

AKDENİZ

Eski Dünya Karaları arasında yer alan büyük bir içdenizdir. Kıtaları ayırdığı için aradeniz de denir.

Ortalama derinliği 1400 metre olup çanakların derinlikleri 3000 metreden fazladır. En derin yeri Rodos Adası ile Anadolu Kıyıları arasmda 4353 metredir. Akdeniz’in yüzölçümü 3.890.000km2’dir. Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusuna Çanakkale Boğazı ile Marmara Denizi’ne, İstanbul Boğazı ile de Karadeniz’e bağlanır. Sıcaklık ve buharlaşma Karadeniz’e göre çok fazladır. Tuzluluk oranı %o,36 ile %o,39 arasındadır. Sicilya eşiği ve Bonburnu ile iki bölüme ayrılır. Doğu ve Batı Akdeniz Mesina Boğaz yolu ile birbirlerine bağlanırlar. Batı bölümünde Tiren Denizi bulunur. Doğu bölümünde ise İyon Denizi, Adriya Denizi ve daha doğusunda asıl Doğu Akdeniz bulunur. Adalarla dolu olan Ege Denizi de doğu bölümünde yer alır. Sıcak ve tuzlu bir denizdir. Kıbrıs Doğuda en önemli adadır. Türkiye’nin Akdeniz kıyıları boyuna kıyılardır. Torosdağları kıyı çizgisine paralel uzanır. Bazı yerlerde kıyıdan uzaklaşır. Bu uzaklaşma yerlerinde akarsuların getirdikleri maddeleri deniz kıyısında biriktirmeleri ile delta ovaları oluşmuştur. Deniz iki yerde büyük girinti yapar. Bu girintiler Antalya Körfezi ve İskenderun körfezidir. İkisi arasında Taşeli platosu yer alır.

Ege Denizi

Advertisement

EGE DENİZİ

Doğu Akdeniz’in kuzeye doğru bir uzantısıdır. Ada yayları ile ayrılmıştır. Üçüncü jeolojik zaman sonlarında ve dördüncü zaman başlarında çökmelerle oluşmuştur. Daha önceleri yansını karalar oluşturuyordu. Çökmelerle deniz suları buraya dolmuştur. Buzul dönemlerinde seviyesi bugünkünden 100 metre kadar daha aşağıda idi. Kıta sahanlığının çok yeri kara haline gelmişti. Suların seviyesi yükselince adalar kıtasahanlığı üzerinde yer almışlardır. Akarsular getirdikleri maddeleri uzun yıllar denizde biriktirerek delta ovaları oluşturmuşlardır. Ege denizi depremlere de sahne olmuştur.

Deniz Anadolu kıyılarında çok girintili çıkıntılıdır. Dağlar doğu- batı doğrultusunda uzanırlar. Kırıklar bu uzanışa etki eder Yarımadalarda batıya doğru uzanırlar. Ege denizindeki adaların bir bölümü Türkiye’nin kıtasahanlığı üzerinde olduğu halde adaların tamamı Yunanisan’a aittir. Sadece Gökçe Ada ile Bozca Ada Çanakkale boğazının girişinde Türkiye’ye aittirler Oniki Adalar Menteşe bölgesinde buranın devamı olan Güllük denizaltı platosu üzerinde sıralanırlar. Türkiye’nin kıta sahanlığı üzerindedirler.

Marmara Denizi

MARMARA DENİZİ

Türkiye’nin Avrupa bölümü ile Asya bölümü arasmda yer alır. Türkiye’ye ait bir iç denizdir. Yüzölçümü 11351.Km2’dir En derin yer: Kuzeyde 1000-1200.M civarındıdır. Derinliği çoğunlukla 1000 metreden azdır. Batı doğu uzunluğu 270.Km, kuzey- güney genişliği 80.Km’dir Sularının özelliği Akdeniz ile Karadeniz arasında geçiş özelliği gösterir. Karadeniz’e göre daha tuzlu, Akdeniz’e göre tuzluluk oranı düşüktür. Tuzluluk üstte %0,23 derinlerde %0,36’dır Marmara denizide çökmelerle meydana gelmiştir. Adalar İstanbul yakınında ve kapı dağı yarımadası yakınında topluluk halindedir. Kapıdağı yakınındaki adalara Marmara Takım Adaları denir. Marmara Denizi’nin Avrupa kıyılan sade bir görünüme sahipken Anadolu kıyılan girintili çıkıntılıdır. Kapıdağı Yarımadası, Erdek, Bandırma, Gemlik ve İzmit Körfezleri yer alır.


Leave A Reply