8. ve 13. yüzyıllar arası Türklerin islamlaşma süreci safhaları, Çatışma ve Kaynaşma Dönemi konu anlatımı.
TÜRKLERİN İSLAMLAŞMA SÜRECİ VIII. – XIII. YY
I. ÇATIŞMA DÖNEMİ
• Gök-Türklerin yıkılmasından sonra geleneksel yurtlarını terk eden bazı Türk kitleler. Seyhun-Ceyhun bölgesine yerleşirler (Maveraünnehir)
• Türkler Müslüman Araplarla bu bölgede karşılaşırlar.
• Daha önce Kafkaslarda Hazarlarla karşılaşan Müslümanlar Belencer Savaşını kaybedince bölge İslam’ın kuzey sınırı olarak kalacaktır.
• Emevi Arap-Müslüman devleti döneminde Türk-Arap ilişkileri yoğun çatışma ortamına girer. Bu durumun temel nedeni Emevilerin devlet politikası haline getirdikleri Mevali anlayışıdır.
Mevali:
Emeviler İslami olmayan bir egemenlik anlayışını geliştirmişlerdir. Müslüman olan ama Arap olmayan toplulukların köle olarak görülmesidir.
• Bunlar devlette önemli bir görev alamadıkları gibi Gayr-i Müslimlerden alınan vergileride öderdi.
• Bu dönemde Emevilere şiddetle karşı koyan Türgişlerdir. Türgişler kaybeden taraf olmuştur. Çatışma ortamında çok az Türk Müslümanlığı benimser.
• Türkler- İranlılar ve Abbas oğullarının çabalan sonucunda Emevi devleti yıkılır. (750)
• Abbasiler mevali politikasına son,verirler (Ümmetçi anlayışa geçiş)
• 751 yılında Arap – Çin karşı karşıya gelir.
Talas Savaşı:
751 yılında meydana gelen savaşı karluk, yağma ve çiğil Türk topluluklarının desteği ile Abbasiler kazanır.
Sonuçları:
• Çin’in orta Asya egemenliği sona erer. İslam İç Asya’ya yayılır.
• Türkler kitleler halinde Müslüman olmaya başlarlar
• Türk- İslam kaynaşma dönemi başlar.
Türklerin büyük çapta din değişimini sadece bir savaşa bağlayamayız. Başka nedenleri de olmalıdır.
Nedenleri:
Din ve inanç yakınlığı benzerliği
• Tek tanrı inancı
• Cennet – cehennem inancı
• Kurban ibadeti Siyasi amaçlarda yakınlık
• Fetih anlayışının cihad anlayışıyla örtüşmesi
• Ekonomik etken; İslam dünyasının çekiciliği
II. KAYNAŞMA DÖNEMİ
Abbasilerde Türk Etkinliği:
Askerlik-İdare
Abbasiler Arapları ordularından çıkararak yerlerine Türk ve İranlıları alırlar.
Türkler Bu Dönemde:
• İç isyanları bastırırlar
• Avasım eyaletinde Bizans’la savaşırlar
• Sadece Türk askerler için Irak’ta SAMERRA kenti inşa edilir. Kentin süslemelerini Uygur sanatçılar yapar. Türk sanat anlayışı İslam dünyasına bu kentle giriş yapmıştır.
AVASIM EYALETİ: (SUGUR-UÇ) : Tarsus’tan Kars’a kadar uzanan bir yay üzerindeki eyalettir. Buraya yerleşen Türkler Bizans ordularıyla savaşırlar. Eyaletin en önemli kenti Malatya’dır. Battal Gazi destanın kaynağı da burası olacaktır.
• Yükselen Türk soylu valiler Tolunoğlu ve Akşit devletlerini kuracaklardır.
• Türk Bermeki ailesi devletin sivil idaresini ele geçirir.
• Abbasi Halifeliğinin düşüş yıllarında ise Selçuklular ortaya çıkacak ve yeni bir dönem başlayacaktır: İslam dünyası liderliği aşaması
