Kullanılan yakıt çeşitleri nelerdir? Bu yakıt çeşitlerinin özellikleri ve kullanım alanları nelerdir? 6. Sınıf yakıt çeşitleri konusu özeti.
YAKITLAR
Bulunduğumuz ortamların ısınmasını sağlamak amacıyla soba, kalorifer gibi araçlar kullanırız. Bu araçlar yakıtların yanmasıyla ısı verir. Fiziksel ve kimyasal yapısında bir değişim meydana geldiğinde ısı açığa çıkaran her türlü maddeye yakıt denir.
Fosil yakıtların yanması için oksijene ihtiyaç vardır. Oksijen olmadan bu yakıtlar yanmaz. Bazı yakıtlar doğada olduğu şekliyle bazıları ise işlendikten sonra kullanılır. Yakıtlardan elde edilen enerji; ısıtma, aydınlatma bazen de nesneleri hareket ettirmek için kullanılır. Yakıtlar; katı, sıvı ve gaz yakıtlar olarak sınıflandırılırlar.
1. Katı Yakıtlar
Doğal ve yapay katı yakıtlar olmak üzere iki grupta incelenir.
- a. Doğal Katı Yakıtlar: Doğal katı yakıtların en önemlileri fosil kömürler ve odundur.
- b. Yapay Katı Yakıtlar: Doğal katı yakıtlardan elde edilen kok ve odun kömürüdür.
2. Sıvı Yakıtlar (Akaryakıtlar)
Ham petrol ile fosil kömürü katranından elde edilen maddelerdir. Benzin, mazot, gaz yağı ve fuel-oil sıvı yakıtlardır.
Doğal sıvı yakıtlar ve yapay sıvı yakıtlar olarak sınıflandırılır.
- a. Doğal Sıvı Yakıtlar: Ham petrolün damıtılmasıyla elde edilir.
- b. Yapay Sıvı Yakıtlar: Taş kömürü, linyit, odun ile asfaltın damıtılmasıyla elde edilen sıvı yakıtlardır.
3. Gaz Yakıtlar
Fosil yakıtların bazılarından elde edilen gaz hâlindeki yakıtlardır.
Ham petrolden üretilen sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG), doğalgaz başlıca gaz yakıtlardır.
4. Fosil Yakıtlar
Fosil yakıtlar, çürüyen tarih öncesi bitki ve hayvanlardan milyonlarca yılda oluşmuş, kömür, petrol ve doğalgaz gibi yakıtlardır.
Fosil yakıtlar yenilenebilir kaynaklar değillerdir. Isı enerjisi elde etmek için kullandığımız yakıtların büyük bir kısmı fosil yakıtlardır. Bitki ve hayvanların kalıntılarıyla oluşur. Oluşumları milyonlarca yıl sürer. Genellikle kaya katmanlarının altında sıkışmış ve gömülmüş olarak bulunur.
Kömür, bataklıklardaki bitkiler ve bitkisel atıklardan oluşur. Kömürlerin oluşması milyonlarca yıl sürebilir.
Petrol, hayvan ve bitki atıklarından oluşmuştur. Karaların hemen altında ya da deniz altındaki yataklarda bulunur.
Doğalgaz, petrol gibi karaların altındaki boşluklarda ya da deniz altında bulunur.
Odun, yakıt olarak kullanılan odun, bitkilerden elde edilir. Bitkiler büyümeyi, gelişmeyi ve besin yapmayı güneş enerjisi ile gerçekleştirir. Bu enerjiyi depo eder. Odun yakıldığında bu enerji ısı enerjisine dönüşür.
Soba ve Gaz Zehirlenmeleri
Kış aylarında sıkça rastlanan sobadan sızan gazdan zehirlenme olaylarının bilinçli soba kullanımı ile önüne geçilebilir. Yanan sobalar, yatmadan önce tamamen söndürülmek ve içindeki yanmış kömür, odun gibi yakacak malzemeler dışarıya çıkarılmalıdır.Lodos, fırtına gibi hava sirkülasyonunun olumsuz olduğu koşullarda sobalar yakılmamalıdır.
Normal Koşullarda
- İtfaiye Müdürlüğünde soba yakma yöntemi öğrenilmelidir.
- Sobalarda kömür ve tutuşturma işlemi için uygun malzeme kullanılmalıdır. Kömür tam tutuştuğunda soba uyutulmamalıdır.
- Sobadaki ateşin üzerine kömür ilave edilmemesi
- Sobanın hava girişleri tamamen kapatılmamalıdır.
- Bacalar düzenli aralıklarla temizlenmeli, açık tutulmalı, hava akımına ulaşacak şekilde çevre yapılardan yükseltilmelidir. Gerekirse aspiratör kullanılmalıdır.
- Soba borusu ve dirsekleri belli periyotlarda temizlenmelidir.
- Kazan ve soba TSE standartlarına uygun olmalıdır.
