Yay dalgalarının özellikleri nelerdir? Bir dalga ortamında yayılan sarsıntı, dalgada taşınan madde, hareket ve enerji hakkında bilgi.
Yay Dalgalarının Özellikleri Nelerdir?
1. Oluşması için kaynak gerekmektedir. Örneğin; gergin yayda şekil değişikliğini veren kuvvet kaynağı, suya batıp çıkan çubuk, elektromagnetik dalgalar da (emd) yüklerin ivmelenmesini sağlayan kaynak gibi…
2. Mekanik dalgaların (yay, su, ses gibi) yayılması için katı, sıvı veya gaz ortamı gerekmektedir. Yayda yay dalgaları, suda su dalgalan, havada ses dalgaları yayılır. Elektromagnetik dalgalar için ise herhangi bir ortam gerekmez, boşlukta da yayılırlar.
3. Dalgaların yayılmasında ortamın molekülleri bir noktadan bir noktaya gitmez. Yerinde titreşim hareketi yaparlar. İletilen, itme ve hareketin kendisidir. Örneğin; gerilmiş yayda yapılan titreşim hareketinde dalga ilerler. Moleküller yerinde kalır. Bir noktasına kurdela bağlanmış yay üzerinde sağdan sola doğru ilerleyen dalganın hareketi görülmektedir. Burada kurdela aşağı yukarı iner çıkar fakat dalga ile birlikte ilerlemez.
O halde dalga bir ortamda yayılan sarsıntıdır, ortamın ilerlemesi değildir.
Durmakta olan bilyalara K bilyası v hızıyla gelip çarptığında en sondaki P bilyası v hızıyla hemen harekete geçer.
Burada K bilyasının verdiği sarsıntı bilyalarda hafif oynamalar meydana getirerek bir uçtan öteki uca kadar iletilmiştir. Bilyalar, dizinin bir başından öteki başına gitmediğine göre iletilen sarsıntıdır.
Sonuç: Dalgada taşınan madde değil, hareket ve ona bağlı enerjidir.
4. Esnek ortamlarda ilerliyen dalgalar enerjilerini aynen taşırlar. Eğer ortam değişmezse hızlarını da korurlar. Huygens bu hususta şöyle diyor”Bir noktada oluşturulan titreşim hareketi yayıldığı esnek ortamın her noktasını, aynı frekans ve genlikte titreştirir.”
Esnek olmayan ortamlarda dalga üretilemez. Esnek ortamlarda üretilen dalgalar esnek olmayan ortama geçtiklerinde enerjileri, genlikleri ve hızları azalarak gitgide sönerler.
