2. Artakserkses kimdir ve ne yapmıştır? Kral 2. Artakserkses hayatı, biyografisi, döneminde yaşananlar hakkında bilgi.
2. Artakserkses
2. Artakserkses; (ü. İÖ 5. yy sonları ve 4. yy başları), Ahameniş kralıdır (hd İÖ 404-359/358), II. Dareios’un (Dara) oğlu ve ardılıdır. Mnemon (Yunancada “dikkatli”) olarak anılırdı. Pers tahtına geçtiğinde Atina’nın gücü Peloponnesos Savaşı’nda (İÖ 431-404) kırılmış ve İonya’daki Yunan kentleri yeniden Ahame-nişlere bağlanmıştı. Ama IÖ 404’te Mısır’ı kaybetti ve ertesi yıl kardeşi Genç Kyros ayaklanma hazırlıklarına başladı. Kunaksa Savaşı’nda (İÖ 401) yenilen Kyros öldürüldü. Bu ayaklanma yalnızca Yunan ağır zırhlı kuvvetlerinin üstünlüğünü göstermekle kalmadı, aynı zamanda Yunanlılarda, Perslerin yenilebilirliği inancını doğurdu.
Sparta İÖ 400’de Ahamenişlerle tüm bağlarını açıkça kopardı ve bunu izleyen beş yıl içinde Sparta orduları Anadolu’da önemli askeri başarılar kazandı. Ama Sparta donanmasının Knidos’ta imha edilmesiyle (İÖ 394) Ege’de egemenlik Ahamenişlere geçti. Ahamenişlerin Yunanlı müttefikleri (Thebai, Atina, Argos ve Korinthos) Sparta’ya karşı savaşı sürdürdüler. Bu savaştan yalnızca Atina’nın kazançlı çıkacağı açıkça belirince, Artakserkşei, Sparta ile barış yapmaya karar verdi. İÖ 386’da Atina, Kral Barışı ya da Antalkidas Barışı diye bilinen antlaşmayı kabule zorlandı. Artakserkses, bu antlaşmayla Asya’daki toprakların tümünün ve Kıbrıs’ın kendisine ait olduğunu, Lemnos (Limni), İmbros (İmroz) ve Skyros’un Atina’ya bağlı kalacağını ve bütün öteki Yunan devletlerinin özerkliklerini elde edeceklerini ilan etti.
Artakserkses başka yerlerde aynı başarıyı sağlayamadı.
Mısır’a düzenlenen iki sefer (İO 385-383 ve İÖ 374) tam bir yenilgiyle sonuçlandı ve aynı dönemde Anadolu’da sürekli ayaklanmalar oldu. İran’ın dağ kabi-leleriyle de savaş yapıldı.
Ahamenişler, Kral Barışı ile Yunanistan’ da arabulucu haline gelmişlerdi. Barışı izleyen savaşlarda bütün taraflar, kendi lehlerine karar vermeleri için Ahamenişlere başvurdu. Thebai’nin Leuktra zaferinin (İÖ 371) ardından Ahamenişlerle Thebai arasındaki eski ittifak yenilendi. Ama Ahameniş üstünlüğü temel olarak Yunanlıların kendi aralarındaki anlaşmazlıklara dayanıyordu ve bu zayıflığın ortaya çıkmasıyla Anadolu’ nun bütün satrapları, Atina, Sparta ve Mısır’la yakın işbirliğine girerek ayaklandılar (İÖ y. 366). Artakserkses onlara karşı çok az şey yapabildi. Bununla birlikte satraplar, karşılıklı güvensizlik nedeniyle kendi içlerinde bölündüler, sonuçta bir dizi hileyle ayaklanma bastırıldı. Artakserkses’in hükümdarlığı sona erdiğinde imparatorluğun büyük bir bölümünde Ahameniş egemenliği yeniden sağlanmış bulunuyordu. Ama bu, Artakserkses’in çabalarından çok, iç çekişmelerin ve anlaşmazlıkların bir sonucuydu.
Artakserkses döneminde Pers dininde önemli bir değişiklik oldu. Artakserkses birçok büyük kente Tanrıça Anahita’nın heykellerini dikinceye değin, Perslerin tanrı betimlemelerine tapınmadıkları açıktır. Daha önceki bütün kralların yazıtlarında yalnızca Ahura Mazda’nın adı geçerken, Artakserkses’in yazıtlarında, gözden düşmüş eski İran dininin iki tanrısı, Anahita ve Mitra’dan da söz edilir.
