Aliterasyon ne demektir? Aliterasyon şiirler, özellikleri, sanatı. Aliterasyon hakkında bilgi.
Aliterasyon; bir dize (beyit), bir cümlede aynı ya da yakın sesli ünsüzlerin, benzer hecelerin yinelenmesiyle sağlanan uyumun ve bu sanat ustalığının adıdır. Latinceden Fransızcaya geçen sözcük bir edebiyat terimi olarak Türkçede de kullanılır. Nazımda ölçü (vezin), uyak (kafiye) yedek (redif) gibi uyum sağlayıcı öğelerle yetinmeyen ya da günümüz sanatçıları gibi bu klasik değerlere değer vermez görünen nice şair ve yazar, daha çok ünsüz harflerin ustaca yinelenmesiyle sağlanan ses etkisine önem verirler. Böylece şiirde ve düz yazıda, uyaklar gibi hep aynı yerde, dize sonunda bulunan ses benzerlikleri yerine, dizeye, koşaya, cümleye dağıldığı için ilk anda ayırt edilmeyen aliterasyon kullanımı yeğlerler. Dede Korkut kitabının nazma benzeyen konuşma bölümlerinde -belki de ölçü ve uyak kaybolduğu için açık aliterasyon örnekleri iyice belirgindir; her satırın baş harflerinin aynı ünsüz olmasına özellikle dikkat edilmiştir. Fırtınalı bir denizin kıyıda yarattığı etkiyi Tevfik Fikret Balıkçılar’ da şu iki dizeyle anlatır(r’ler):
Dışarda gürleyerek kükremiş bir ordu gibi
Döverdi sahili binlerce dalgalar asabi.
Yahya Kemal Beyatlı’dan tek dize (ç’ler):
Çini bir kâsede bir çin çayı içmekteydi.
Batı dünyasının edebiyatlarında olduğu gibi Türk Edebiyatı’nda ve folklor ürünlerinde güzel ve etkili aliterasyon örneklerine çok rastlanır. Bu kullanım, şair ve yazarın özgün buluşlarını, dikkatli emeğini, dile egemen olma yeteneğini yansıtır.
