Pers İmparatorluğunda Darius isimli krallar ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığı yazımız.
DARİUS I Büyük, Persçe Darayavauş. Pers kralı (İÖ 550-486). Hükümdarlık dönemi: İÖ 522-486.
Parthia Satrabı Hystaspes’in oğludur. Tahta çıktığında, sürmekte olan birçok ayaklanmayı bastırdı. Pers İmparatorluğu’ nu 20 satraplığa ayırarak yeniden düzenledi; yeni bir yıllık vergi koydu;
yeni bir altın sikke kestirip (dareikos) ticareti özendirici önlemler aldı; alanını Nil Irmağı’na kadar genişletti. Batıda da Trakya’yı, Makedonya’yı ve Avrupa’ nın birtakım başka bölgelerini ele geçirdi. İÖ 512’de İskitleri egemenliği altına almak için büyük bir ordunun başında Tuna Irmağı’nı aşıp bugünkü Rusya’nın güney bölgelerine girdiyse de başansızlığa uğradı. Daha sonra İo-nialıların üstüne yürdü; uzun ve kanlı savaşlar sonunda İonialıları yenilgiye uğrattı. Diplomasi yoluyla birçok Yunan devletçiğini kendi yanına çekmesini bildiyse de Atinalıları cezalandırma seferi İÖ 490’daki Marathon Sava-şı’nda büyük bir bozgunla sonuçlandı. Yenilgisinin öcünü alma hazırlıkları içindeyken öldü.
DARİUS II Okhos, Pers kralı (İÖ ? -Babil 404). Hükümdarlık dönemi: İÖ 423-404.1. Artakserkses’in evlilik dışı oğludur. Babası öldüğüğnde Hyrkania satrabıydı. Üvey kardeşi Sogdianus, tahtın varisi II. Kserkses’i öldürünce Babilli bir hayat kadını olan annesinin yanma gidip krallığı ele geçirme hazırlıklarına girişti ve İÖ 423’te Susa’da hüküm süren Sogdianus’u öldürerek tahta çıktıktan sonra öz kardeşi Arsites’i boğdurttu. Kendisine karşı ayaklananların önderlerini de öldürtmesinin ardından İÖ 408’de oğullarından Kyros’u Atinalılara karşı girişecekleri savaşta Spartalıları paraca ve silahça desteklemesi için Anadolu’ya gönderdi (İÖ 407). Pers yardımıyla yeni bir filo düzenleyen Spartalı Lysander, İÖ 405’te Aegospotami’de Atinalıları yenip üstünlüklerine son verdi. İÖ 404’te birtakım ayaklanmacılara karşı Medya’ da sefere çıkan II. Darius, ansızın hastalanıp Babil’de öldü.
DARİUS III, son Pers kralı (İÖ 380-330). Hükümdarlık dönemi: İÖ 336-330. Tahta çıkmadan önce Armenia satrabıydı. Kendisini tahta çıkaran Bagoas’ı öldürttü, sonra da Mısır’ı yeniden fethetti (İÖ 334). Ancak, aynı yıl Çanakkale’yi geçip Anadolu’nun büyük bir bölümünü ele geçiren Büyük iskender’e Kilikya’da bugünkü İskenderun yakınlarındaki İssos’ta yenilmesi sonucu (İÖ 333) anasını, eşini ve çocuklarını düşman eline bırakıp savaş alanından kaçtı.
İÖ 331’de büyük, ancak derme çatma bir orduyla Musul’un doğusundaki Gavgamela ya da Arbela’da İskender’in ordusunun karşısına çıktı. İskender’in yaklaştığını haber alınca Baktria’ya (Horasan) kaçtı. Ancak, İÖ 330’da etkisiz duruma getirilip öldürüldü. Böylece Pers İmparatorluğu tarihe karışırken toprakları da İskender İmparatorluğu’na katıldı.
