Sosyal normlar ne anlama gelmektedir? Sosyal normlar ile ilgili genel bilgilerin kısaca verildiği ve sosyal normların özelliklerinin verildiği yazımız.
Toplu halde yaşayan insanları belirli olaylar karşısında belirli bir biçimde davranmaya zorlayan kurallara sosyal norm denir. Sosyal davranışların ölçüsü normlardır. Din kuralları, ahlak kuralları, örf ve adetler, moda kuralları, hukuk kuralları birer normdur.
Toplumsal yaşamda insan ve grupların tavır ve hareketleri bazı kurallara ve yetkiyi belirten standartlara göre örgütlenmiştir. Bu standart ve kurallara “toplumsal norm” adı verilmektedir. Toplumların varlıklarını koruyabilmeleri, toplumsal normlar oluşturmaları ve gerektiğinde bunları değiştirmeleri ile mümkündür. Toplumda ekonomik ilişkiler, hukuk kurallarının işlerliği, cinsel ilişkiler, aile sistemleri, ibadet şekilleri, çeşitli besinlerin hazırlanması ve tüketimi vb. belirli normlara göre yürütülür.
Sosyal normlar, bireyin, diğer bireylerle normal ilişkiler kurmasını sağlar, toplumsal düzeni sağlar ve toplumsal gelişmeye katkıda bulunur.
Normlar; resmi normlar ve resmi olmayan normlar olmak üzere ikiye ayrılır.
Resmi normlar, genellikle yazılıdır, kesin ve açıktır. (Kanun, tüzük, yönetmelik gibi). Uyulmadığında birtakım cezayı gerektiren durumlar ortaya çıkabilir. Yani yaptırımcıdır.
Resmi olmayan normlar ise, örfler, adetler, gelenekler, görenekler, ahlak kuralları ve moda gibi kurallardır. Uyulmaması halinde cezayı gerektiren bir durum bulunmamakla birlikte, toplum vicdanınca cezalandırılma ya da kınanma söz konusudur.
Toplumlar karmaşıklaştıkça, normlar, toplum yaşamında daha fazla hissedilir. Kişiler arası ilişkiler zayıfladıkça değerler önemini yitirir, bu kez normlar önem kazanır. Toplumlara, normların benimsetilmesi ise eğitim kurumları aracılığıyla mümkün olmaktadır. Toplumsal normların benimsetilmesinde gelenek ve göreneklerin de etkisi büyüktür.
Toplum üyelerinin büyük çoğunluğu normlara uygun davrandığında toplumsal düzen sağlanmış olur.
Toplumsal Değerlerle Normlar Arasındaki İlişki:
1. Toplumsal değerlerle normlar aynı şeyler değildir. Normlar belli koşullarda toplum üyelerinin neleri yapıp neleri yapamayacaklarını gösterirler. Değerler ise, belirli koşullarda arzu edileni gösteren standartlardır.
2. Değerler, normlara göre daha geneldirler, normlar ise daha emredici ve yaptırımcıdırlar.
3. Bir değer birçok normun temeli olabileceği gibi, bir norm da çeşitli değerlerden kaynaklanabilir.
