Irak’ın kuzeyinde yer alan bir Türkmen şehri olan kerkük ile ilgili olarak tarihi bilgilerin yer aldığı yazımız.
Kuzey Irak’ta bir Türk şehridir. Asurlular devrinde kurulmuştur. Kerkük, XI. yüzyıl sonlarında Selçuklu Türkleri’nin hâkimiyetine girdi; sonra Beğtiginliler’e geçti. Timur, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Safevîler gibi devletler zaman zaman bu bölgeye ve şehre hâkim oldular. Çaldıran zaferinden sonra 1515’te Osmanlı devletine katıldı. 1732 ve 1743’te iki kere geçici olarak İran istilâsına uğradı. 7 mayıs 1918’de Ali İhsan Paşa’nın VI. Ordu’su tarafından savunulan Kerkük, İngilizler’in eline geçtiyse de, Paşa, karşı taarruza geçerek 17 gün sonra 24 mayısta şehri geri aldı. 26 ekimde tekrar İngilizler’in eline geçti. Musul vilâyetine (eyaletine) bağlı olan ve Türk çoğunluğu tarafından iskan edilen şehir, Misâk-ı Millî sınırları içinde kalıyordu. Lozan’da Türkiye dışında kalması kabul edilmedi ve Milletler Cemiyeti’nin hakemliğine bırakıldı. İngilizler’in oyuncağı olan bu cemiyet tarafından 1926’da Irak’a verildi.
Kerkük Osmanlı Türkiyesi’nde Musul eyaletine bağlı bir sancaktı. 1910’da 6 ilçesi vardı. Şehir ve banliyölerinde 60.000 kişi yaşıyordu. 1927’de şehir civarında petrol bulunması ve 1934’te istihsalin 1 milyon tonu bulması, sonradan çok daha yükselmesi, şehrin önemini çok artırdı. Petrol taşıyan boruların Suriye kıyılarına kadar uzanması üzerine şehir daha da canlandı. Günümüzde de Irak’ın en büyük kentlerinden birisidir. Kerkük nüfusunun yarısından fazlası Türk, gerisi Kürt’tür; az miktarda da Arap vardır.
Kerkük, Irak Türklerinin kültür merkezidir. Türkler’in inatla milliyetlerini koruması, Kürtler’i ve Araplar’ı asabiyete sevketmiş, muntazam ordu birlikleri ve hava kuvvetleri tarafından Türkler birkaç katliâma uğramışlardır.
