Divan edebiyatı nazım türlerinden Kıta nedir? Kıta özellikleri, örnekleri, açıklaması ve hakkında bilgi.
Divan Edebiyatında Kıt’a
KIT’A :
Kıt’a iki beyitlik bir nazım türüdür. Esas kıt’a iki beyitten fazla olmaz. Yalnız gazel yazmada en güç şey matla bulmak olduğu için, matla bulamamış olan şairler, beş ve daha fazla beyitle meydana getirdikleri matlasız gazellerini, divanlarına kıt’a adı altında koymuşlardır. Bu durumun, kıt’a konusunda iki beyitlik şartı bozmayacağını unutmamalıdır.
İki beyitten meydana gelen kıt’alar iki ya da üç kafiyeli olabilirler.
Not : Bu konuda Muallim Naci ile İsmail Habib birleşemiyorlar. Muallim Naci, «Istılahat-i Edebiyye» adlı eserinde, iki beyitten meydana gelen bu kıtaların ancak ikinci mısralarının birbirleriyle kafiyeli olabileceklerini ileri sürüyor. Birinci beytin matlalı olabileceğini kabul etmiyor.
İsmail Habib’in görüşü böyle değildir, İsmail Habib’e göre, kıt’anın birinci beyti matlalı, yani birinci beytin mısraları kendi aralarında kafiyeli olabileceği gibi, ikinci beytin ikinci mısrası da matla beytiyle kafiyeli olabilir.
Her iki tarafın ortaya koyduğu örneklerle, uygulamada görülen şekiller, kanımıza göre, İsmail Habib’in görüşünü doğrulamaktadır.
İsmail Habib’e göre Şeyh Galip’in Divanında, iki beyitlik 46 kıt’a vardır. Bunların 27 si üç kafiyelidir.
Şu kıt’aya bakalım :
Ey felek maksadın ülfet mi davet mi nedir
Yoksa ol mâh ile uşşaka felâket mi nedir
Ermeden vuslata hicrâne eriştik amma
Anlasam bari bidayet mi nihâyet mi nedir
Şeyh Galip
Bu kıt’ada birinci beyit matlalıdır. ikinci beytin ikinci mısrası da matla beytiyle kafiyelidir. Demek ki bu kıt’a üç kafiyelidir. Bir de şu kıt’aya bakalım :
Yârab ne eksilirdi derya-yi izzetinden
Peymâne-i vücude zehr-âb dolmasaydı
Âzade-ser olurdum âsib-i derd ü gamden
Ya dehre gelmeseydim ya aklım olmasaydı
Ziya Paşa
Bu kıt’a da iki kafiyelidir. Yani her iki beytin birinci mısraları boşta, ikinci mısraları birbirleriyle kafiyelidir.
