Celal Nuri İleri kimdir, ne yapmıştır? Celal Nuri İleri hayatı, biyografisi, eserleri ve yazıları hakkında bilgi.
Celal Nuri İleri
Celal Nuri İleri; (d. 1881, Gelibolu – ö. 3 Kasım 1938, İstanbul), gazeteci ve yazardır. Heyet-i Ayan üyesi Nuri Giridi’nin oğlu, karikatürcü Sedat Nuri İleri ve gazeteci Suphi Nuri İleri’nin kardeşidir.
Mekteb-i Sultani’yi ve Hukuk Mektebi’ni bitirdi. II. Meşrutiyet döneminde İkdam gazetesinde ve İçtihad dergisinde, Fransa’da Jeune Turc ve Le Courrier d’Orient gazetelerinde yazdı. 1916-19 arasında Edebiyat-ı Umumiye Mecmuası’nı çıkardı. 1 Ocak 1918’de Ati gazetesini yayımlamaya başladı ve başyazarlığını üstlendi. Mondros Mütarekesi (1918) sonrasında kurulan İstanbul hükümetlerini eleştiren yazılar yayımladığı için Âti kapatıldı.
12 Ocak 1920’de son Osmanlı Heyet-i Mebusanı’na Gelibolu milletvekili olarak giren, 1919’da yayımlamaya başladığı İleri gazetesinde de Milli Mücadele yanlısı tutumunu sürdüren Celâl Nuri, Mart 1920’de İngilizler tarafından tutuklanarak Malta’ya sürüldü. Kasım 1921’de serbest bırakıldıktan sonra Ankara’ya gitti; Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Birinci ve İkinci dönemlerde (1920-23 ve 1923-27) Gelibolu milletvekili olarak katıldı, 1924 Anayasası’nı hazırlayan komisyonda başkan ve raportör olarak görev aldı. TBMM’de Üçüncü, Dördüncü ve Beşinci dönem (1927-31; 1931-35 ve 1935-39) Tekirdağ milletvekili olarak bulundu.
Toplumsal sorunları, kadın özgürlüğünü ve dilde yalınlaşma akımını savunan yazılarıyla tanınan Celâl Nuri’nin başlıca yapıtları arasında Le Droit Public de l’lslam (1909; İslam Kamu Hukuku), Le Diable Promu Dieu (1910; Tanrılaştırılan Şeytan), Tarih-i Tedenniyat-ı Osmaniye 1912), İttihad-ı İslam (1913), Havaic-i Kanuniyemiz (1913), Hatemü’l-Enbiya (1914), Mukadderat-ı Tarihiye (1915), İlel-i Âhlakiyemiz (1916), Türkçemiz (1916), Harbden Sonra Türkleri Yükseltelim (1917), Kara Tehlike (1918), Taç Giyen Millet (1923), Türk İnkılabı (1926), Devlet ve Meclis Hakkında Musahabeler (1932) sayılabilir.
