Abdülkadir İnan kimdir? Abdülkadir İnan hayatı, biyografisi, eserleri, dil ve Eski Türk dini alanındaki çalışmaları hakkında bilgi.
Abdülkadir İnan Kimdir?
Abdülkadir İnan; (d. 29 Kasım 1889, Çıgay köyü, Başkırdistan – ö. 1 Ekim 1976, Ankara), Rusya’da yetişmiş Türk tarihçi, folklorcu ve dilci. Özellikle eski Türk dini ve Şamanizm konularındaki çalışmalarıyla tanınmıştır.
Çarlık yönetiminin son dönemlerinde, Troysk’ta Resuliye Okulu’nda ve Yüksek Öğretmen Okulu’nda öğrenim gördü. Öğretmenlik yıllarında folklorla yakından ilgilenme olanağını buldu (1915-23). Başkırt bağımsızlık mücadelesine etkin biçimde katıldı. Ardından Türkistan’daki komitenin yardımıyla, Zeki Velidi Togan’la birlikte Asya’daki Türklerin yaşadıkları bölgeleri dolaştı, İran ve Afganistan’a, oradan da Hindistan ve Avrupa’ya geçti (1924). Paris ve Berlin’deki bilimsel çalışmalarını Türkiye’ye geldikten sonra asistan olarak girdiği Türkiyat Enstitüsü’nde sürdürdü. Zeki Velidi Togan’la birlikte Yeni Türkistan (1927) dergisini çıkardı, ayrıca Halk Bilgisi Haberleri (1928) dergisine yazılarıyla katkıda bulundu. Türk Halk Bilgisi Derneği’ne bağlı olarak çalışan bilimsel komisyonun üyesiyken Erzurum ve Hasankale’ye giderek folklor araştırmaları yaptı.
Çalışmaları Eserleri
Birinci İlmî Seyahata Ait Rapor (1930) adlı yapıtı bu dönemin ürünüdür. Türk Dili Tetkik Cemiyeti umumi kâtibi Ruşen Eşref (Ünaydın) ve Maarif Vekili Reşit Galip’in çağrısı üzerine Ankara’ya gitti, cemiyette “ihtisas kâtibi” sıfatıyla görev aldı. Atatürk’ün dil konusunda yaptığı toplantılara katıldı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde profesör unvanıyla ders verdi (1935-44). Burada verdiği Doğu Türk lehçeleri, Orhun ve Yenisey yazıtları gibi konulardaki derslerini Türkoloji Ders Hülasaları (1936) adlı kitabında topladı. Güneş-Dil Teorisi üzerinde de durarak, bazı Türkçe ve Slavca sözcükleri bu kurama göre çözümledi ve bu konudaki araştırmalarını Güneş-Dil Teorisi Üzerine Ders Notları’nda (1936) yayımladı. 1944’te unvan ve kadrosu kaldırılınca tercüman,1 okutman, öğretim görevlisi gibi unvanlarla 1955’e değin derslerini sürdürdü. Türk Dil Kurumu’nda başuzman. Diyanet İşleri Başkanlığı‘nda müşavere heyeti üyesi olarak görev yaptı. 1964’ten sonra Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü’nde uzman olarak çalıştı.
Eski Türk dini, Türk destanları, hurafeler, Kuran çevirileri gibi çok çeşitli konularda çalışmaları bulunan İnan’ın öteki yapıtları arasında Tarihte ve Bugün Şamanizm (1954), Kuranı Kerim’in Türkçe Tercümeleri Üzerine Bir İnceleme (1961), Hurafeler ve Menşeleri (1962), Makaleler ve İncelemeler (1968), Manas Destanı (1972), Eski Türk Dini Tarihi (1976) sayılabilir.
