Adrenal bezi nedir? Adrenal bezleri nerede bulunur, ne işe yararlar? Adrenal bezinin görevleri, fonksiyonları ve anatomisi hakkında bilgi.
Adrenal Bezi Nedir? Ne İşe Yarar? Görevleri ve Anatomisi
Adrenal Bezi Nedir?
Aynı zamanda böbreküstü bezler olarak da bilinen adrenal bezler, her iki böbreğin üzerinde bulunan küçük, üçgen şekilli bezlerdir.
Adrenal bezler, metabolizmanızı, bağışıklık sisteminizi, kan basıncınızı, strese yanıtı ve diğer temel işlevleri düzenleyen hormonları üretir. Adrenal bezler, her biri farklı hormonların üretilmesinden sorumlu olan korteks ve medulla olmak üzere iki parçadan oluşur.
Adrenal bezler yeterli hormon üretmediğinde, bu adrenal yetmezliğe yol açabilir (Addison hastalığı). Adrenal bezler, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilecek potansiyel olarak aşırı miktarda belirli hormonlar üretebilen, iyi huylu veya habis olabilen nodüller geliştirebilir.
Adrenal Bezlerin Anatomisi
Böbreküstü bezi iki ana bölümden oluşur:
Adrenal korteks dış bölgedir ve aynı zamanda bir adrenal bezinin en büyük kısmıdır. Üç ayrı bölgeye ayrılmıştır: zona glomerulosa, zona fasciculata ve zona reticularis. Her bölge spesifik hormonların üretilmesinden sorumludur.
Adrenal medulla, adrenal bezinin ortasındaki adrenal korteksin içinde bulunur. Adrenalin içeren “stres hormonları” üretir.
Adrenal korteks ve adrenal medulla, bir adrenal bez çevresinde koruyucu bir tabaka oluşturan adipoz bir kapsülün içine sarılır.
Adrenal Bez Hormonları
Vücudunuzdaki adrenal bezlerin rolü, belirli hormonları doğrudan kan dolaşımına salıvermektir. Bu hormonların birçoğu vücudun strese nasıl tepki verdiğiyle ilgilidir ve bazıları yaşam için hayati öneme sahiptir. Adrenal bezlerin her iki kısmı – adrenal korteks ve adrenal medüller – farklı ve ayrı fonksiyonlar sergilerler.
Adrenal korteksin her bölgesi spesifik bir hormon salgılar. Adrenal korteks tarafından üretilen anahtar hormonlar şunlardır:
Kortizol
Kortizol, vücutta birkaç önemli rol oynayan zona fasciculata tarafından üretilen bir glukokortikoid hormondur. Vücudun yağ, protein ve karbonhidrat kullanımını kontrol etmeye yardımcı olur; iltihabı baskılar; kan basıncını düzenler; kan şekerini arttırır; ve ayrıca kemik oluşumunu azaltabilir.
Bu hormon aynı zamanda uyku / uyanıklık döngüsünü de kontrol eder. Vücudunuzun enerji artışı sağlamasını ve acil bir durumla daha iyi başa çıkmaya yardımcı olmak için stres zamanlarında serbest bırakılır.
Adrenal Bezler Kortizol Üretmek İçin Nasıl Çalışır?
Adrenal bezler, beyindeki hipofiz bezinden gelen sinyallere yanıt olarak hormonlar üretir; bu, beyinde bulunan hipotalamustan gelen sinyale verilen tepkidir. Örnek olarak, adrenal bezin kortizol üretmesi için aşağıdakiler meydana gelir:
Hipotalamus, adrenokortikotropin hormonunu (ACTH) salgılamak için hipofiz bezini uyaran kortikotropin salgılayan hormon (CRH) üretir.
ACTH daha sonra, kortizol hormonlarını kana salıvermek için adrenal bezleri uyarır.
Normal olarak, hem hipotalamus hem de hipofiz bezi, kanın uygun miktarda kortizol dolaşımına sahip olup olmadığını algılayabilir. Çok fazla veya çok az kortizol varsa, bu bezler sırasıyla serbest kalan CRH ve ACTH miktarını değiştirir. Buna negatif geri besleme döngüsü denir.
Aşırı kortizol üretimi, adrenal bezdeki nodüllerden veya hipofiz bezindeki veya başka bir kaynaktan gelen bir tümörden meydana gelebilir.
Aldosteron
Zona glomerulosa tarafından üretilen bu minerakokortikoid hormonu, kan basıncını ve bazı elektrolitleri (sodyum ve potasyum) düzenlemede merkezi bir rol oynar. Aldosteron böbreklere sinyaller gönderir. Bu sinyaller, böbreklerin kan dolaşımına daha fazla sodyum emmesi ve potasyumun idrar içine salınması ile sonuçlanır. Bu, aldosteronun, kandaki elektrolit seviyelerini kontrol ederek kan pH’ını düzenlemeye yardımcı olduğu anlamına gelir.
DHEA ve Androjenik Steroidler
Zona reticularis tarafından üretilen bu hormonlar zayıf erkek hormonlarıdır. Bunlar yumurtalıklarda dişi hormonlara (östrojenler) ve testislerde erkek hormonlarına (androjenler) dönüştürülen öncü hormonlardır. Bununla birlikte, östrojenler ve androjenler, yumurtalıklar ve testisler tarafından çok daha büyük miktarlarda üretilir.
Epinefrin (Adrenalin) ve Norepinefrin (Noradrenalin)
Bir adrenal bezinin iç kısmı olan adrenal medulla, kaç yada savaş durumunda cevap veren hormonları kontrol eder. Adrenal medulla tarafından salgılanan ana hormonlar, benzer fonksiyonlara sahip olan epinefrin (adrenalin) ve norepinefrin (noradrenalin) içerir.
Diğer etkilerinin yanı sıra, bu hormonlar kalp atış hızını ve kalp kasılmalarının gücünü artırabilir, kaslara ve beyine kan akışını artırabilir, hava yolu düz kaslarını gevşetebilir ve glikoz (şeker) metabolizmasına yardımcı olabilir. Ayrıca kan damarlarının sıkılmasını (vazokonstriksiyon) kontrol eder, tansiyonun korunmasına yardımcı olur ve stresi arttırır.
Adrenal bezlerin ürettiği diğer bazı hormonlar gibi, epinefrin ve norepinefrin de, vücudunuzun olağandışı bir gerilime dayanmak için ek kaynaklara ve enerjiye ihtiyaç duyduğunda fiziksel ve duygusal olarak stresli durumlarda aktive olur.
