Ahmed Arabi Paşa Kimdir? Mısırlı milliyetçi önder Ahmed Arabi el-Mısri hayatı, Mısır’ın işgali, Ahmed Arabi Paşa hakkında bilgi.
Kaynak: wikipedia.org
ARABİ PAŞA [Ahmet Arabi el-Mısri] ( 1839 – 1911 ), Mısır Cihadiye Nazırı (Milli Savunma Bakanı) ve Mısır’ın İngilizler tarafından işgal edilmesine sebep olan ayaklanmanın önderidir. Bir Fellah ailesinin çocuğu olan Arabi, Aşağı Mısır’da doğdu. Hidiv Sait Paşa zamanında alaydan yetişerek subay oldu. Fakat 1875’te, Hidiv İsmail Paşa zamanında, suistimal yaptığından şüphelenilerek zan altına alındı. Suçu sabit olmamasına rağmen yarı maaşla emekliye ayrıldı.
Bu hadiseden ötürü, Arabi Paşa, Türk subaylarına karşı kurulan gizli bir teşkilata girdi, kısa bir zamanda milli bir hatip olarak tanındı. Tasarruf amacıyla ordudan çıkartılan subayların katılmasıyla kuvvetlenen Subaylar Cemiyeti «Mısır Mısırlılarındır» parolasına uyarak Arabi Paşa’nın idaresinde çalışmalarını ilerletti.
Arabi Paşa aslında ender olacak kabiliyette, bir adam değildi, fakat kuvvetli natıkası ve tesadüflerin yardımıyla milli bir şahsiyet oldu. Neticede Mısır’da Nubar Paşa kabinesinin düşmesini sağladı. Bu tarihten sonra Arabi Paşa bazı siyasi hareketlere önayak oldu, o sıralarda isyan eden askerin başına geçirildi. 1881 yılında da önce Cihadiye Nazırlığı müsteşarı, bir yıl sonra da Cihadiye Nazırı oldu.
Mahmut Sami Paşa ile birlikte iktidarı ele geçiren Arabi Paşa, Hidiv Tevfik Paşa’yı azledip yerine Halim Paşa’yı getirmek istediyse de bu isteğini İstanbul Hükümeti reddetti. Hatta Hidiv’i koruyabilmek için de İskenderiye’ye bir donanma gönderdi, Bu durum karşısında Hidiv, İstanbul’dan bir tahkik heyetinin gönderilmesini istedi.
Arabi Paşa, yabancılara karşı koyabilmek İçin İskenderiye istihkamlarına top koydurttuysa da İngilizlerin protestosuyla karşılaştı. İstanbul’dan gelen tahkik heyetinin başkanı Müşir Derviş Paşa, devlet kudretinin Arabi Paşa’nın elinde kalmasını sağlamak için Ragıp Paşa başkanlığında bir kabinenin kurulmasını sağladı, Arabi Paşayı da yeniden bu kabinenin Cihadiye Nazırlığına getirtti.
İngilizler, istihkamlardan topların kaldırılmasını protesto etmek için istihkamları topa tuttular, 15 temmuzda da şehre girdiler. Abdülhamit önce tereddüt etmiş, İngilizlerin Arabi Paşa’nın asi ilan edilmesi teklifini kabul etmek istememişti. Bunun üzerine İngilizler Hidiv’e tesir ederek, Arabi Paşa’nın azledilmesini sağladılar. Buna karşılık, Arabi Paşa kendisini padişahın temsilcisi olarak gösterdi, Hidiv’i vatan hainliği ile suçlandırdı. Askerini Teli-ü Kebir’de topladıysa da ordusu İngilizler tarafından birkaç saat içinde perişan edildi, iki gün sonra da İngilizler Kahire’ye girdiler.
Arabi Paşa ve arkadaşları İngilizler tarafından ölüme mahkum edildiyse de cezaları İngiltere’nin İstanbul sefiri Lord Dufferin’in arabuluculuğu ile sürgüne çevrildi, hepsi Seylan’a sürüldü. Sonradan Arabi Paşa affedilip vatanına dönmesine müsaade edildi, 1911’de de Kahire‘de öldü.
