Akciğer Kanseri Nedir? Risk Faktörleri ve Nedenleri Nelerdir?

0
Advertisement

Akciğer Kanseri nedir, nasıl bir hastalıktır? Akciğer Kanserinin risk faktörleri, nedenleri nelerdir? Akciğer kanseri neden oluşur?

akciğer kanseri

Kaynak: commons.wikimedia.org

Akciğer kanseri nedir?

Akciğer kanseri, tüm kanserler gibi, vücudun temel yaşam birimi olan hücre anormalliğinden kaynaklanır. Normalde, vücut, hücrelerin büyümesi üzerinde bir kontrol ve denge sistemi oluşturur, böylece hücreler yalnızca yeni hücrelere ihtiyaç duyulduklarında, yeni hücreler üretmek üzere bölünürler. Hücrenin büyümesi üzerindeki bu kontrol ve denge sisteminin bozulması sonucunda, tümör olarak bilinen bir kütle oluşturan kontrolsüz bölünme ve hücre çoğalması görülür.

Tümörler iyi huylu veya kötü huylu olabilir; “kanser” den bahsettiğimizde, kötü huylu olan tümörleri kastediyoruz. İyi huylu tümörler genellikle çıkarılabilir ve vücudun diğer bölgelerine yayılmaz. Öte yandan kötü huylu tümörler genellikle başlangıçta agresif olarak büyürler ve tümör hücreleri kan dolaşımına veya lenfatik sisteme girebilir ve daha sonra vücudun diğer bölgelerine yayılabilir.

Bu yayılma süreci metastaz olarak adlandırılır.

Bu uzak bölgelerdeki tümör büyümesi alanlarına metastazlar denir. Akciğer kanseri oluştuktan sonra çok yayılır veya metastaz yapmaya eğilimli olduğu için, hayatı tehdit eden bir kanserdir ve tedavisinde en zor olan kanserlerden biridir. Akciğer kanseri vücudun herhangi bir organına yayılabilirken, bazı bölgeler, özellikle adrenal bezler, karaciğer, beyin ve kemikler akciğer kanseri metastazı için en yaygın alanlardır.

Akciğer aynı zamanda vücudun diğer bölgelerindeki kötü huylu tümörlerin metastazı için çok uygun bir bölgedir. Tümör metastazları, orijinal (primer) tümörle aynı hücreler türünden oluşur. Örneğin prostat kanseri kan dolaşımı yoluyla akciğerlere yayılırsa akciğerde metastatik prostat kanseri olur ve akciğer kanseri değildir.

Akciğerlerin başlıca işlevi, nefes aldığımız hava ile kan arasında gaz alışverişi yapmaktır. Akciğer yoluyla karbondioksit kan dolaşımından çıkarılır ve oksijen kan dolaşımına girer. Sağ akciğerde üç lob bulunurken, sol akciğer iki loba bölünmüştür ve sağdaki orta lobun karşılığı olan lingula adı verilen küçük bir yapıdır. Akciğerlere giren başlıca hava yolları, nefes borusundan sonra bronşlardır. Bronşlara giden küçük hava yollarına bronşiol denir ve gaz alışverişi alveol olarak bilinen küçük keseciklerle sonuçlanır. Akciğerler ve göğüs duvarı plevra adı verilen ince bir tabaka ile örtülür.

Advertisement

Akciğer kanseri akciğerin herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir, ancak akciğer kanserlerinin % 90-95’i epitel hücrelerinden, daha büyük ve daha küçük hava yollarını (bronş ve bronşiolleri) astarlayan hücrelerden ortaya çıkar; Bu nedenle akciğer kanserlerine bazen bronkojenik kanserler veya bronkojenik karsinomlar denir. (Karsinoma kanser için başka bir terimdir.) Kanserler de plevradan (mezotelyoma olarak adlandırılır) veya nadiren akciğerlerdeki dokuların desteklenmesinden (örneğin kan damarları) ortaya çıkabilir.

Akciğer kanserinin nedenler ve risk faktörleri nelerdir?

sigara

Kaynak: pixabay.com

Sigara içmek

Akciğer kanseri, sigara içimi ile kuvvetle ilişkilidir ve akciğer kanserlerinin yaklaşık % 90’ı tütün kullanımı sonucu ortaya çıkar. Akciğer kanseri riski, içilen sigara sayısı ve sigaranın içme süresi ile birlikte artar. Sigara içmek gibi risk yüksek olmasa da pipo ve puro içme de akciğer kanserine neden olabilir. Bu nedenle, günde bir paket sigara içen birinin sigara içmeyenlerden 25 kat daha fazla olan akciğer kanseri gelişimine yönelik bir riski olsa da, pipo ve puro içicileri sigara içmeyenlerden yaklaşık beş kat daha fazla bir akciğer kanseri riski taşırlar.

Tütün dumanı, kansere neden olan 4000’in üzerinde kanserojen kimyasal bileşik içerir. Tütün dumanında bulunan iki ana kanserojen madde, nitrosaminler ve polisiklik aromatik hidrokarbonlar olarak bilinir. Akciğer kanseri gelişme riski normal hücreler büyüdükçe ve akciğerdeki hasar gören hücrelerin yerini doldurduğundan sigarayı bıraktıktan sonra her yıl azalır. Sigara içenlerde akciğer kanseri gelişme riski, sigarayı bıraktıktan yaklaşık 15 yıl sonra sigara içmeyenlere yaklaşma eğilimindedir.

Pasif içicilik

Pasif sigara içme veya tütün kullanmanın sigara içen kişilerle yaşadığı veya çalıştığı bölgeleri paylaşan sigara içiciler tarafından teneffüs edilmesi akciğer kanseri gelişiminde belirgin bir risk faktörüdür. Risk, maruz kalma derecesine (maruz kalınan yıl sayısı ve içilen sigaranın sayısı) göre ikinci el dumana dönüşmektedir.

Asbest liflerine maruz kalma

Asbest lifleri, asbeste maruz kaldıktan sonra akciğer dokusunda ömür boyu sürecek olan silikat lifleridir. Asbest, geçmişte hem termik hem de akustik izolasyon olarak yaygın olarak kullanılmaktaydı. Bugün, asbest kullanımı, birçok ülkede sınırlı veya yasaklanmıştır. Hem akciğer kanseri hem de mezotelyoma (akciğerin plevrasında kanser ve aynı zamanda abdominal boşluğun periton olarak adlandırılması) asbeste maruz kalma ile ilişkilidir. Sigara, asbeste maruz kalan işçilerde akciğer kanseri geliştirme riskini büyük ölçüde artırır.

Radon gazına maruz kalma

Radon gazı doğal radyoaktif bir gaz olup, uranyumun doğal bir bozunum ürünü olup iyonize radyasyon yayar. Radon gazı, akciğer kanseri riskini arttırır. Asbest maruziyetinde olduğu gibi radon gazı maruziyetine eşlik eden sigara, akciğer kanseri riskini büyük ölçüde artıracaktır. Radon gazı görünmez ve kokusuzdur, ancak basit test kitleri ile tespit edilebilir.

Advertisement

Ailesel yatkınlık

Akciğer kanserlerinin çoğunluğu sigara içimi ile ilişkiliyken, tüm sigara içicilerinin sonunda akciğer kanseri gelişmediği gerçeği, bireysel genetik yatkınlık gibi diğer faktörlerin akciğer kanserinde rol oynayabileceğini düşündürmektedir. Birçok çalışma, akciğer kanserinin genel popülasyondan daha çok, akciğer kanseri geçirenlerin akraba ve sigara içmeyen akrabalarında görülme ihtimalinin daha yüksek olduğunu göstermiştir. Bu riskin ne kadarının paylaşılan çevresel faktörlerden (örneğin sigara içilen bir ev gibi) ve genetik riski ne kadar ilişkili olduğu açık değildir. DNA onarımına müdahale eden genler gibi belirli genleri devralan insanlar çeşitli kanser türleri için daha büyük risk altında olabilir. Akciğer kanserinde artmış genetik riski bulunan kişileri tanımlayan testler, rutin kullanım için henüz mevcut değildir.

Akciğer hastalıkları

Akciğerin belirli hastalıklarının, özellikle de Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) varlığı, eşlik eden akciğer kanseri gelişiminde riski arttırır. Akciğer fibrozu (akciğerin skarlasması) riski yaklaşık yedi kat arttırdığı görülmektedir ve bu risk sigara içimi ile ilişkili görünmemektedir.

Akciğer kanseri öyküsü

Küçük hücreli akciğer kanserlerinden kurtulan kişilerde, ikinci akciğer kanseri gelişim riski yılda % 6’ya yaklaşmaktadır.

taşıtlar hava kirliliği

Kaynak: pixabay.com

Hava kirliliği

Araçlardan, endüstriden ve enerji santrallerinden kaynaklanan hava kirliliği, maruz kalmış bireylerde akciğer kanseri gelişme ihtimalini artırabilir. Akciğer kanseri ölümlerinin % 1 – 2’sine kadar olan bölümünde kirli havanın solunması söz konusudur. Yüksek oranda kirli havaya uzun süre maruz kalmanın pasif sigara içilmesine benzer bir akciğer kanseri gelişim riski taşımaktadır.

Dizel egzosuna maruz kalma

Dizel motorlardan çıkan egzoz gazları, kurumdan (partiküler madde) oluşur. Kamyon sürücüleri, ücretli kabin personeli, forklift ve diğer ağır makine operatörleri, demiryolu ve rıhtım işçileri, madenciler, garaj işçileri ve mekaniği ve bazı tarım işçileri gibi pek çok meslek sıklıkla dizel egzozuna maruz kalmaktadır. Dizel egzozuna maruz kalan işçiler üzerindeki araştırmalar, akciğer kanseri gelişme riskinde küçük ancak önemli bir artış göstermiştir.

Sağlık Uyarı


Leave A Reply