Alkol nedir? Alkol nasıl elde edilir, kimyasal yapısı nasıldır? Alkolün üretimi, fiziksel ve kimyasal özellikleri hakkında ansiklopedik bilgi.
ALKOL
Alkolü keşfeden ilk insan çek eskiden yaşamış almalıdır. Alkol elde edilme olayı insanlar tarafından yapılan ilk kimyasal reaksiyonlardan birisidir. Bir kabile ne kadar ilkel olursa olsun alkol yapmayı bilirdi. Bira, konyak, viski alkolün sudaki eriyikleridir. Konyak ve viskide daha fazla alkol vardır, bu eriyikler biradan daha değişiktir. Bunların tadı da birbirinden farklıdır, çünkü her birinde kendine has tat ve koku veren değişik maddeler erimiştir. Mayalandırılabilen her sulu şeker eriyiği alkol eriyiğine dönüşür. Üzüm suyu, erik suyu veya herhangi bir meyve suyu mayalandırılabilen şeker eriyikleridir. Hatta yediğimiz pancar şekeri de bu iş için uygundur. Nişasta mayalandırılamaz. Fakat nişasta glikoza çevrilir, bundan da alkol elde edilir.
Şarap ve bira mayalanma sonunda elde edilir. Bunlar oldukça seyreltiktir. Çok miktarda suda az miktarda alkol erimiştir. Daha derişik (sert) bir içki elde etmek için bu seyreltik eriyikler damıtılır. Alkol sudan daha düşük sıcaklıkta kaynar. Eğer seyreltik alkol eriyiği kaynatılırsa, çıkan buharda alkol oranı yüksektir. Buhar yoğunlaştırınca değişik bir alkol eriyiği ele geçer. Damıtma denilen bu işlemle elde edilen içkilerin alkol oranı çok yüksek olur. Bunları içebilmek için su eklemek gerekir. Alkolden yüksek vergi alındığı için sulu alkolün veya alkollü içkilerin damıtılması yasaktır. Bu damıtma işlemleri devletin izni ve kontrolü altında yapılabilir. Viski arpadan yapılır. Arpada bol miktarda nişasta bulunur. Alkol yapmak için nişasta glikoza çevrilir. Tozundan kirinden temizlenmiş arpa ıslatılır ve ılık bir yere serilir, yavaş yavaş çimlenir. Çimlenmeyle birlikte nişasta maltoza (malt şekeri) dönüşmeye başlar. Maltoz genç bitkiyi besler. Çimlendirilmiş arpaya «yeşil malt» denir. Yeşil malt lezzet ve koku vermek amacıyla kavrulur. Bundan sonra malt öğütülerek toz haline getirilir, sıcak suyla ezilerek maltozun suda erimesi sağlanır. Süzülen eriyik mayalanma kazanlarına gönderilir, içine maya eklenir. Bu maya maltoz moleküllerinin daha basit bir şeker türü olan glikoz moleküllerine bölünmesine yardımcı olur.
Bize oksijen gereklidir. Vücudumuz bu sayede besinleri yakar ve ısı sağlar. Maya hücreleri her zaman oksijen istemezler. Bunlar kendisi için gerekli enerjiyi glikozu karbondioksit ve alkole bölerek sağlar. Mayalanma bu reaksiyonla yürür, neticede glikoz alkole dönüşür ve karbondioksit kabarcıkları çıkar. (Şampanyanın köpürmesi de çıkan karbondioksitten meydana gelir).
Mayalanmış sıvı «imbik» adı verilen armut biçiminde damıtma aygıtlarında damıtılır. Çıkan derişik alkol buharı suyla soğutulan bir borudan geçirilir. Orada yoğunlaşan sıvı viskidir Damıtılarak elde edilen çeşitli viskiler birbirine karıştırılır. Sonra birkaç yıl dinlendirilmek üzere damacanalara konur. Şişelere doldurulmazdan önce içine damıtık su eklenerek alkol derecesi yaklaşık olarak 35° ye kadar düşürülür.
Alkolü bir besin, ilâç veya zehir olarak düşünmek mümkündür. İnsan vücudunda yakılırsa enerji sağlayabilir. Bu yönden alkol bir besin rolü oynar. Alkol suda çok eridiği için alınan alkolün sindirilmesi gerekmez ve doğrudan doğruya kana karışabilir. Alkolün molekül yapısı o şekildedir ki vücutta olan bazı kimyasal değişmelere etki edebilir. Alkol genellikle besin değil ilâç olarak düşünülür. Alkol sinir sisteminin çalışmasını yavaşlatır, özellikle beyne etkir Alkolün etkisi sürekli değildir. Fakat normal olarak etki ve uyarmalara karşı çabuk tepki gösteren vücudun duyarlılığı alkollüyken çok daha azalır. İçkili insan kendi kusurunu daha az görür, kendine daha çok güvenir. Kanda %0.1 oranında bulunursa insan sarhoş olur. Bu her 999 cm3 kana 1 cm3 alkol karışması anlamına gelir.
Kanda alkol seviyesi %0.6’yı bulunca vücut normal çalışamaz. Böyle bir kimse alkol zehirlenmesine uğramıştır. Bu hoş olmayan durum ölümle sonuçlanabilir.
