Anayasa Mahkemesi nedir? Anayasa Mahkemesinin özellikleri, görev ve yetkileri nelerdir? Anayasa Mahkemesi hakkında bilgi.
ANAYASA MAHKEMESİ
Anayasa Mahkemesi onyedi üyeden kurulur. Üyelerinin görev süresi 12 yıldır. Bir kimse iki defa üye seçilmez. Üyeler 65 yaşını doldurunca emekliye ayrılırlar. Bu üyelerden 14’ü Cumurbaşkanı, 3’ü TBMM’ce seçilir.
Görev ve Yetkileri
a. Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi içtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler ve bireysel başvuruları karara bağlar. Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından inceler ve denetler. Ancak, olağanüstü hallerde, sıkıyönetim ve savaş hallerinde çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı İddiasıyla, Anayasa Mahkemesinde dava açılamaz.
Kanunların ve anayasa değişikliklerinin şekil bakımından denetlemesi, Cumhurbaşkanınca veya Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin beşte biri tarafından istenebilir. Kanunun Resmi Gazetede yayımlandığı tarihten itibaren on gün geçtikten sonra, şekil bozukluğuna dayalı iptal davası açılamaz.
Kanunların esas bakımından denetlenmesi için iptal davası açabilme hakkı, Cumhurbaşkanına, iktidar ve anamuhalefet partisi Meclis grupları ile Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az beşte biri tutarındaki üyelere aittir.
Kanun hükmündeki kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesinde doğrudan doğruya iptal davası açabilme hakkı, Cumhurbaşkanına, iktidar ve anamuhalefet partisi Meclis grupları ile Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az beşte biri tutarındaki 5 üyelere aittir.
Kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve TBMM İçtüzüğünün Resmi Gazetede yayımlandığı tarihten İtibaren atmış gün geçtikten sonra esasa dayalı iptal davası açılamaz.
İktidarda birden fazla siyasi partinin bulunması halinde, iktidar partilerinin dava açma hakkını en fazla üyeye sahip olan parti kullanır.
b. Siyasal partilerin kapatılması için Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından açılan kapatma davalarına bakar.
c. Siyasal partilerin mali denetimini yapar.
d. Bazı Parlamento (Meclis) Kararlarının, Anayasa ve içtüzüğe aykırılıkları nedeniyle yapılan iptal istemlerini karara bağlar.
e. Kendi üyeleri arasından Uyuşmazlık Mahkemesine başkan seçmek.
f. Anayasa Mahkemesi Cumhurbaşkanını, Bakanlar Kurulu üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkan ve üyelerini Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcı vekilini, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıştay Başkan ve üyelerini ve Genelkurmay Başkanı Kara, Hava, Deniz Komutanları ile Jandarma Genel Komutanı görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar. Yüce Divanda, savcılık görevini Cumhuriyet Başsavcısı veya Cumhuriyet Başsavcı vekili yapar.
Yüce Divan kararlarına karşı yeniden inceleme başvurusu yapılabilir. Genel Kurulun yeniden inceleme sonucu verdiği kararlar kesindir. (2010 değişikliği)
g. 2010 yılında AYM bireysel başvuru yolu getirildi.
