Anilin zehirlenmesi nasıl olur? Anilin sağlığa zararları, zehirlenmesi belirtileri, alınması gereken önlemler, tedavisi hakkında bilgi.
Anilin Zehirlenmesi Hakkında Bilgi
Anilin Zehirlenmesi; Aminobenzen yapısında aromatik bir amin olan anilinden kaynaklanan zehirlenme durumudur. İlk kullanılan boya anilinden elde edilmiş, sonra birçok türevleri yapılmıştır. Bunlar boya endüstrisinde, basımcılıkta, kumaş boyamada, fotoğrafçılıkta, kauçuk ve patlayıcı madde yapımında, farmasötikte fenasetin ve asetanilid yapımında kullanılır. Anilin türevlerinin günümüzde de geniş bir kullanım alanı olduğu için bu alanda çalışanlarda zehirlenmelere sıkça rastlanır. Organizmaya genellikle cilt ve solunum yoluyla alınır. Ağız yoluyla alınma çocuklarda yanlışlıkla ya da yetişkinlerde intihar amacıyla olabilir. En önemli etkisi kan üzerine olup oksijen taşıyan hemoglobini methemoglobine çevirir. Ayrıca kırmızı kan hücrelerinin (eritrosit) parçalanmasına yol açar. Beyin, karaciğer, dalak ve böbreğe zararlı etkileri vardır. İdrar torbasına etkiyle iyi huylu (selim) olarak başlayıp sonra kötü huyluya (habis) dönüşen urlara yol açabilmektedir.
Zehirlenme iki türde görülür:
Birdenbire ya da süreğen. Birdenbire olanlarda önce ve hızlı ortaya çıkan morarma belirtisidir. Daha sonra sinir sistemi belirtileri; dalgınlık, uyku hali, reflekslerde artma, kaslarda kasılmalar, baş ağrısı, kulak çınlaması, görme bozuklukları gibi durumlar ortaya çıkar. Sonunda solunum bozulur, kalpte ritm bozuklukları görülür, kan basıncı düşer, koma ve ölüm oluşur. Belirtiler alınan anilin niceliğine göre hafif ya da ağır olup hızla ölüme götürebilir. Süreğen zehirlenme daha sık görülür. Kişilerde halsizlik, kilo kaybı, iştahsızlık, kansızlık (anemi), sinirlilik ya da durgunluk gibi belirtiler ortaya çıkar. Uğraş dikkate alınarak hemen zehirlenme düşünülmelidir. Tanısı laboratuvar yöntemleriyle kolayca konabilir; en önemlisi methemoglobinde artma, orta derecede kansızlık, karaciğer bozukluğuna ait bulgular, idrarda N-asetil-p-aminofenol bulunması ve albuminüridir.
Tedavisi birden bire oluşanlarda ortamdan uzaklaştırma, cilt yoluyla alınmışsa cildin yıkanması, ağız yoluyla alınmışsa mide yıkanması, kusturmaktır. Solunum ve dolaşım iyi gözlenmeli, oksijen ve yapay solunum uygulanmalıdır. Kanda artmış olan methemoglobin düzeyini düşürmek için damar yoluyla metilen mavisi yapılmalıdır. Ağır vakalarda kan değiştirilmeli, süreğen zehirlenmelerde kişi dokunulmadan ortamdan uzaklaştırmak, kansızlık ve karaciğer ya da öteki bozukluklar iyileştirilmelidir.
Anilin Nedir, Nerede Kullanılır?
Anilin, boya, ilaç, patlayıcı madde, plastik, fotoğrafçılık maddeleri ve lastik sanayilerinde hammadde olarak kullanılan organik baz.
İlk kez 1826’da çivitin parçalanarak (kuru kuruya) damıtılmasıyla elde edilen anilin, adını, çivitin üretildiği Indigofera anil (Indigofera suffruticosa) bitkisinden almıştır. Kimyasal formülü 
Anilin sanayide, nitrobenzenin bir katalizör eşliğinde hidrojenle indirgenmesiyle ya da amonyağın klorobenzen üstüne etkimesiyle üretilir. Nitrobenzenin indirgenmesi, tepkime ortamındaki sulu asit üstüne demir talaşı ekleyerek açığa çıkarılan hidrojen yardımıyla da gerçekleştirilebilir.
Birincil aromatik amin olan anilin, mineral asitlerle tuz oluşturabilen zayıf bir bazdır. Nitröz asit, bir asit çözeltisindeki anilini, boyarmaddelerin ve ticari değeri olan başka organik bileşiklerin hazırlanmasında ara madde olarak kullanılan bir diazonyum tuzuna dönüştürür. Anilin, organik asitlerle ısıtıldığında, anilit adı altında toplanan amitleri verir (anilin ve asetik asitten elde edilen asetanilit gibi). Monometilanilin ve dimetilanilin, anilin ile metil alkolden elde edilir. Anilinin katalizör eşliğinde indirgenmesi siklohekzilamini verir. Kinon, azobenzen, nitrozobenzen, p-aminofenol ve anilin siyahı da, anilinin çeşitli maddelerle yükseltgenmesiyle üretilir.
Saf anilin çok zehirli, yağlı, renksiz ve hoş kokulu bir maddedir.
