Arabi aylar nelerdir? İslam takviminde kullanılan arabi ayların isimleri ve anlamları. Muharrem, Safer, Rebiülevvel, Rebiülâhir, Cemaziyülevvel, Cemaziyülâhir, Recep, Şaban, Ramazan, Şevval, Zilkade, Zilhicce aylarının kökenleri ve açıklamaları.
Arapların ve bir kısım Müslüman milletlerin kullandıkları takvim düzenindeki aylara «arabi aylar» denir, Cumhuriyet’in ilanına kadar memleketimizde de arabi aylar kullanılırdı.
Araplar Hz. İbrahim ve İsmail zamanından beri ay birimi olarak, Ay’ın Dünya çevresindeki dönüşünü esas almışlardı. Cahiliye devrinde hilâlin (yeni ayın) göründüğü günden bir daha ki görünüşüne kadar geçen zaman bir ay, on iki ay da bir yıl sayılırdı. Ancak, Ay, Dünya’nın çevresindeki dönüşünü yirmi yedi buçuk günde tamamladığı halde, Dünya’nın dönüş yönüne doğru döndüğü için hilâlin iki görünmesi arasında geçen zaman 29 gün, 12 saat ve 40 dakika kadar tutmaktadır. Böylece 12 ay, bir güneş yılından 10 gün, 21 saat, 13 saniye eksik gelmektedir. Bu durum 31 yılda bir yıl kaybedilmesine sebep olmuştur. Bu hesapça 33 ay yılı 32 güneş yılına eşit oluyordu. Bu yüzden, İslâmlıktan önceki devirde Araplar bazı yılları 13 ay olarak kabul etmek zorunda kaldılar.
Hz. Muhammed bir hutbesinde Cahiliye devrinin bu âdetinin yersiz olduğunu bildirerek, yılın 12 ay olduğunu belirtti. İslâm büyükleri Hicret’in 17. yılında hicri takvim esasını kabul ettiler.
Hicri takvimde kullanılan arabi ay adları şunlardır: Muharrem, sefer, rebiülevvel, rebiülâhır, cemaziyülevvel, cemaziyülâhır, recep, şaban, ramazan, şevval, zilka’de, zilhicce. Ayların bu adları nereden aldığı hakkında kesin bir bilgi yoktur. Ancak, bazı kaynaklar şu bilgileri vermektedir:
Arabi Ayların İsimleri ve Açıklamaları
- Muharrem: Bu ayda her türlü vuruşma ve savaş yasak olduğu için “haram” sözüyle ilgili olarak bu adı almıştır.
- Safer: Savaşa giden erkeklerin şehirlerden ayrılarak evlerinin boş kalması, bu aya “sıfr” (boş, sıfır) kökünden “safer” adı verilmesine sebep gösterilmektedir.
- Rebiülevvel ve Rebiülâhir: Halkın sefer ayındaki savaşlardan elde edilen ganimetlerle ferahlamaları, yahut bu ayların ilkbahara raslaması bu şekilde adlandırılmasına sebep olmuştur. “Rebi” Arapçada “ilkbahar” demektir.
- Cemaziyülevvel ve Cemaziyülâhir: Bir görüşe göre bundan önceki aylarda refaha kavuşanların evlerinde oturup kalmaları (kelimenin aslı Arapçada “donma”, “katılaşma” anlamındadır), bir görüşe göre de bazı şeri işlerin bitirilmeyerek donmuş halde kalması bu iki ayın bu şekilde adlandırılmasına sebep olmuştur.
- Recep: Arapçada “râcib” (orta parmaklar) kelimesinden gelir. Bu ay, yılın ortasına rastlaması bakımından bu adı almıştır. Öte yandan, bu adı “tazim” anlamına gelen “tercib” den aldığı da sanılmaktadır. Cahiliye devrinde, Arapların bu ayı büyük bir tazimle (saygı ile) karşıladıkları bilinmektedir.
- Şaban: “Şube” (kol) anlamına gelen kökten alınmıştır. Arapların bu ayda göç için kollara ayrılmaları ayın bu adı almasına sebep olmuştur. Bir başka iddiaya göre de Araplar bu ayda su ve başka istekler yüzünden kısımlara ayrılmışlardır.
- Ramazan: Bu kelimenin Arapça kökü “çok sıcak” anlamına gelir. Bazılarına göre de bu Arapça kelime aynı zamanda “yangın, ateş” anlamlarını da verir. Allah bu ayda kullarının günahlarını yakıp yok ettiği için oruç ayına bu ad verilmiştir.
- Şevval: Arapça “develer kuyruklarını kaldırdılar ve doğurdular” anlamına gelen bir ibareden kısaltılmıştır.
- Zilkade: Haram aylardan olan bu ayda halk savaştan kaçınmakla kayıtlı olduğundan; bu adı almıştır.
- Zilhicce: Gene haram aylardan olduğu için bu ayda hacca gitmek yasak olduğundan zilhicce diye adlandırılmıştır.
İslâmlıktan önce Araplar ayın günlerini uğurlu ve uğursuz olmak üzere ikiye ayırmışlardı. Bu boş inana göre her ayın 3, 5, 13, 16, 21, 24 ve 25. günleri uğursuz, 2, 14 ve 15, günleri uğurlu sayılıyordu.
