Ateş nasıl yakılır? Hangi şeyler yanar? Yanan malzemeler, ateşin yanması için ne gereklidir? Ateş nasıl söndürülür?
Kaynak : pixabay.com
Havanın içinde oksijen vardır. Ateşin yanması için oksijen lazımdır. Eğer havanın hepsi oksijen olsaydı, ateşi çok daha çabuk yakabilirdik. Ateş, o kadar çabuk yanardı ki, söndürmesi zor olurdu.
Şu halde ateş yakmak için üç şey gereklidir.
- yanacak bir şey,
- oksijen,
- ısı
Örneğin bir kâğıdın yanması için önce ısınması gerekir. Ne dışardaki, ne de içindeki hava kâğıdı tutuşturacak kadar sıcaktır. Kâğıdı yanacak kadar ısıtmanın bir çok yolları vardır. Kuru bir kâğıt parçası yanan bir kibritle kolaylıkla yakılabilir. Kuru bir kâğıt parçasını sıcak bir fırında tutmakla tutuşturabileceğiniz gibi güneş ışığını büyüteçten geçirmek suretile de tutuşturabilirsiniz. Kâğıdı tutuşturmanın bir çok yolları daha vardır.
Kömür yanar, fakat bir kömür parçasını yakmak bir kâğıt parçasını yakmaktan daha zordur. Adi bir kaba kömür parçası bir kibritle yahut büyüteç ile yanmaz. Bazı kömürler o kadar serttir ki adına «sert kömür» denir. Sert kömürün yanması kaba kömürünkinden daha zordur. Odun, bir çok kömür çeşitlerinden daha kolay tutuşur. Fakat kâğıt kadar çabuk tutuşmaz. Sobada taş kömürü yakan kimselerin önce kâğıt, sonra küçük odun parçaları, daha sonra kömür atmalarının sebebi budur.
Kâğıt tutuşturulunca yanar ve odunu ısıtır. Odun yeter derecede ısınınca yanar ve kömürü yeter derecede ısıtınca kömür de yanar. Bazen odunun yanması kömürü tutuşturacak kadar uzun sürmez. Ateş yakmak her zaman kolay değildir.
Çalı çırpı tutuşturmak aynı çeşit büyük çubukları tutuşturmaktan daha kolaydır. Çubuklar ne kadar küçük olursa ateş için lâzım gelen hava o kadar kolaylıkla aralarına girer. Aynı çeşit kömürün küçük parçaları büyük parçalarından daha kolaylıkla yanar.
Kibrit olmasa, ateş yakmak çok daha zor olur. Kibrit kolaylıkla yakılabilir. Hemen her kibrit kutusunun pütürüklü bir tarafı vardır. Kibritin başı bu kısma sürtülünce, yanmaya yeter derecede ısınır. Eğer kurşun kalem lâstiğini kâğıt üstüne bir kaç dakika sürterseniz hem lâstik, hem kâğıt ısınır. Fakat ne kâğıt ne de lâstik kolay tutuşmaz. Kibrit başları lâstik veya kâğıttan çok daha kolaylıkla tutuşur.
İzciler odun parçasını çubuk sokacak kadar oyar ve sonra içine bir çubuğu dikine koyup hızla çevirerek ateş yakalar. Çubukla odun parçasını birbirine sürtmek ateş yakmaya yeter derecede ısı meydana getirir. Fakat bu suretle ateş yakmak kolay değildir. Onun yerine kibrit kullanmak çok daha kolaydır.
Kaynak: pixabay.com
Hangi şeyler yanar ?
Camdan yapılmış bir elbise gördünüz mü? Cam kumaş haline getirilebilir ve bu kumaştan elbiseler yapılabilir. Fakat camdan yapılmış elbiselere henüz pek çok rastlanmaz. Eğer cam elbiseler çok olmuş olsaydı bir çok kimselerin elbiseleri tutuşmazdı, çünkü cam yanmaz.
Camdan başka yanmayan daha pek çok şeyler vardır. Meselâ çakıl, taş ve tuğla gibi maddelerin yanmadığını bilirsiniz. Tunç, çelik ve su da yanmayan şeylerdendir. İnsanlar ateşin yakmamasını istedikleri binaların çoğunu çelik, cam, tuğla, betondan yaparlar.
Odun, kömür ve benzin, mangal kömürü, kâğıt ve hava gazı da yanan şeylerdendir. Yanan şeyler birbirlerine benzemez. Bunların bazılarını göremeyiz bile. Hava gazını göremeyiz, Hava gibi o da görünmez. Yanan şeylerin bazıları sıvıdır. Benzin gibi. Yanan şeylerin bir çoğu katıdır. Odun, kömür ve mangal kömürü gibi.
Büyük alevlerin yükseklere sıçrayışını seyretmek eğlencelidir. Mangal kömürü ile yakılan ateşin seyri bu kadar eğlenceli olmaz. Mangal kömürü ile yanan ateşte alevler yukarıya uzanmaz. Mangal kömürü yanar, fakat alevli yanmaz.
Bazı kimseler alevsiz yanan şeylerin yanmakta olduğunu zannetmezler. Bazı şeylerin alevi olmadığı halde yandığını bilmek önemlidir. Yanan bir mangal kömürünü, alevi olmadığı için yanmıyor zannederek kâğıt dolu bir sepetin içine atmak büyük bir yanlışlık olur. Kömürün kâğıdı tutuşturması muhakkaktır.
Sobada veya ocakta kömür veya odun yaktığınız zaman geriye daima kül kalır. Hava gazını yaktığınız zaman hiç kül olmaz. Yanan şeylerin bazıları tamamıyla yanar, bazıları yanmaz. Kül, yanan şeyin yanmayan kısmıdır.
Şu halde yanan şeylerin hepsinin tamamıyla aynı şekilde yanmadığını görüyorsunuz. Bazı şeyler alevli, bazıları alevsiz yanar. Bazı şeyler yandıktan sonra kül bırakır, bazıları bırakmaz. Fakat ateşlerin hepsi iki bakımdan birbirlerine benzer. Hepsi ısı verir, hepsi ışık verir. Ateşler, verdikleri ısı ve ışık yüzünden faydalıdır.
