Ayastefanos Antlaşması ne zaman ve kimler arasında yapılmıştır? Ayastefanos Antlaşmasının maddeleri önemi, tarihi, hakkında bilgi.
Ayastefanos Antlaşması Önemi
Ayastefanos Antlaşması; Osmanlı Devleti ve Rusya arasında imzalanan barış antlaşmasıdır (3 Mart 1878). 23 Nisan 1877’de başlayan ve tarihimizde “Doksan Üç Harbi” adıyla bilinen Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı Devleti’nin zararına gelişti. Edirne’ye giren (20 Ocak 1878) Rus kuvvetlerine İstanbul yolu açılınca Osmanlıların karşı koyma olanakları azaldı. II. Abdülhamit antlaşma için Rus Çarı ile İngiltere Kraliçesi Victoria’ya başvururken, Osmanlı Hükümeti, Rus Orduları Başkomutanı Grandük Nikola’ya telgrafla ateşkes önerdi.
Kızanlık’ta, ateşkes koşulları karara bağlandıktan sonra 31 Ocak 1878’de Edirne’de imzalanan antlaşmanın bir maddesine göre, Rus kuvvetleri Çatalca’da belirlenen sınıra kadar ilerlediler. Avrupa devletleri, ateşkesin koşullarını ve temel barış anlaşmasının içeriğini öğrendikleri zaman telaşa kapıldılar. Siyasal denge, Rusya’nın yararına bozulunca İngiltere, İngiliz uyrukluların güvenlik ve çıkarlarının korunması için Boğaziçi’ne bir donanma gönderdi. Çar, İngiltere Donanması’nın İstanbul’a gelmesi durumunda Rus kuvvetlerinin de kente gireceğini açıklayınca konu, İngiltere’nin Rusya’ya güvence vermesi ve donanmanın İstanbul yerine Mudanya önünde demirlemesi, Rusların da İstanbul’a girmekten vazgeçmeleri üzerine güçlükle kapandı; böylece savaşın yeniden başlaması önlendi.
Ayastefanos’ta (günümüzdeki Yeşilköy yakınları) yapılan barış görüşmelerine Osmanlı Devleti adına yeni Hariciye Nazırı Saffet Paşa ile Berlin Elçisi Sadullah Bey, Rusya adına da Kont Ignatief ile Nelidof katıldılar. Barış görüşmeleri, önceden benimsenen temeller üzerinde gelişirken kabul edilmeyen Rus isteklerinden biri, savaş tazminatı olarak 6 Osmanlı zırhlı savaş gemisinin Rusya’ya verilmesiydi. II. Abdülhamit, bu isteği geri çevirdi. Çünkü, Rusya’nın böyle bir deniz gücünü ele geçirmesi İstanbul ve Karadeniz limanlarının güvenliğini tehlikeye sokabilirdi. Sadrazam Ahmet Refik Paşa, güçlükle Rusları, bu isteklerinden vazgeçirebildi. Öteki Rus isteği ise Ayastefanos Antlaşması’na, Avrupa devletlerince karşı çıkıldığında Osmanlı Devleti’nin Rusya ile birlikte antlaşmayı savunmasıydı.
29 maddeden oluşan antlaşmanın başlıca koşulları:
• Karadağ, Sırbistan ve Romanya’ya tam bağımsızlık verildi ve toprakları genişletildi.
• Bulgaristan, Osmanlı egemenliğinde özerk bir prenslik durumuna getirildi. Tuna’dan Ege Denizi’ne kadar olan topraklar, Kosova ve Manastır illerinin tümü, Batı Trakya ile Selanik illerinin bir bölümü Bulgaristan’a bırakılacak; Bulgar güçlerinin 2 yıl içinde kuruluşuna kadar 6 piyade ve 2 süvari Rus tümeni, güvenliğin sağlanması için burada kalacaktı.
• Bosna-Hersek için, İstanbul Konferansı kararlarına uygun olarak Rusya ve Avusturya devletleri birlikte önlemler alacaklardı.
• 1.410.000.000 ruble savaş tazminatının bir bölümüne karşılık Ardahan, Kars, Batum, Bayezit (Karaköse) illeri ve Dobruca Rusya’ya bırakıldı. Rusya Dobruca’yı, 1856’da Romanya’ya verilen Besarabya ile değiştirme hakkını elde etti.
• Girit, Tesalya, Arnavutluk ve Doğu Anadolu’da Ermenilerin oturduğu yerlere yenilik yapılacak, Osmanlı Hükümeti, Ermenileri, Kürtler ve Çerkezlere karşı koruyacaktı. Ayastefanos Antlaşması, Panislavizm görüşünün bir zaferi oldu. Özerk Bulgaristan ile Bosna-Hersek’in ardından, Tesalya, Girit ve Arnavutluk’un Osmanlı Devleti’nden ayrılmalarını sağladı. Bu antlaşma, daha sonra Berlin Konferansı’nda değiştirildi.
