Baharat ne işe yarar? Baharatın tarih boyunca kullanımı, tarihteki önemi, tarihçesi, başlıca baharat çeşitleri hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Baharat;
Yiyecek ve içeceklere güzel bir koku ve lezzet vermek için kullanılan hoş kokulu ve çeşnili maddelere “baharat” denir. Bunların başlıcaları tarçın, karanfil, zencefil ve karabiberdir.
Ortaçağ’da ve daha sonraki zamanlarda Avrupa’da baharatın büyük önemi vardı. O zamanki insanlar az pişmiş ve basit yemeklerine biraz olsun tat verebilmekte, ayrıca etleri ve yemekleri uzun zaman bozulmadan saklayabilmekte çok sıkıntı Çekiyorlardı. Bundan dolayı hem yemekleri lezzetlendirmek, hem de uzun zaman saklayabilmek için baharat kullanmak zorunda kalıyorlardı. Baharat, bilhassa etleri sıcakta bozulmaktan bir müddet için kurtarıyordu. Bu bakımdan tarçın, karanfil ve biber çok pahalıya satılırdı, adeta ağırlıklarınca altın değerindeydiler. Ayrıca, baharat veren bitkiler daha çok Arabistan, Hindistan gibi sıcak memleketlerde yetiştiğinden, bunların getirilmesi çok zordu, gelen baharat çok pahalıya mal oluyordu.
Baharatın Tarihteki Önemi
Bundan dolayı baharat yüzyıllar boyunca en önemli ticaret maddelerinin başında gelmiştir. Bu karlı ticaret için yeni yeni yollar aramak zorunda kalındığı gibi, devletler birbirlerine savaşlar açmaktan da geri kalmıyorlardı. Hatta Amerika’nın keşfine yol açan uzun yolculuklar bile Hindistan’a daha kısa bir yol aramak gayesiyle yapılmıştı.
En iyi cins, en bol miktarda ve çeşitte baharat Arabistan’dan geliyordu. Venedikliler Akdeniz’deki baharat ticaretini ellerine almayı başardıktan sonra büyük bir devlet haline gelmişlerdi. Zamanla bu üstünlük önce Portekiz’in, sonra da Hollanda’nın eline geçti.
Kaynak: pixabay.com
Hollandalılar baharat ticaretini ellerinde bulundurmak için idareleri altında bulunan yerlerdeki tarçın, karanfil ve biber ağaçlarını kesenlere karşı çok ağır cezalar koymuşlardı. Hatta Seylan adasında birkaç gramlık kaçak tarçın satanlar idama mahkum ediliyordu. İngiltere’nin Hindistan’ı ele geçirmek isteyişindeki sebeplerden biri olarak baharat ticareti gösterilir.
Baharat bugün sadece yemeklere tat vermek için değil, aynı zamanda sabun ve esans yapımında ilaç sanayiinde ve dokumacılıkta da kullanılır.
Başlıca Baharatlar
Baharatın tadı ve kokusu bitkinin içinde bulunan kokulu yağdan ileri gelir. Fakat bu kokulu yağ, bitkinin başka başka yerlerinde bulunur. Bazı bitkilerde çiçek tomurcuğunda, bazılarında da meyvalarındadır. Nane gibi bazı bitkilerde ise bu koku yapraklardadır.
Bu yağlı madde tomurcukta bulunuyorsa, tomurcuklar erkenden kopartılır. Karanfil kurutulmuş çiçek tomurcuğudur. (Bunlar bildiğimiz karanfil çiçeğinin değil, ayrıca küçük bir ağaç şeklinde yetişen karanfil bitkisi çiçeğinin tomurcuklarıdır.) Çok eskiden Çin saraylarında, saraydakiler hükümdarın yanına çıkmadan önce, ağızlarının kokusunu gidermek için, ağızlarına karanfil atarlardı.
Çokça kullanılan başlıca baharatlar karanfil, zencefil, bahar (yeni bahar), tarçın, küçük hindistancevizi, karabiber, kırmızıbiber, hardal, anason, kimyon gibi şeylerdir.
