Balıkesir kongresi tarihi. Balıkesir Kongresi neden ve ne zaman toplanmıştır. Balıkesir kongresinin sonuçları neler olmuştur?
Balıkesir Kongresi Özellikleri ve Toplanma Amacı
Balıkesir Kongresi, Kurtuluş Savaşı’nın başlangıcında, Yunan işgal güçlerine karşı direnişi örgütlemek üzere Balıkesir’de toplanan kongre. Beş kez toplanarak ulusal mücadelenin başarıya ulaşması doğrultusunda önemli kararlar almıştır.
I. Balıkesir Kongresi (28 Haziran-13 Temmuz 1919)
İtilaf Devletleri’ne Anadolu’yu işgal etme olanağı veren Mondros Mütarekesi’nden (30 Ekim 1918) bir süre sonra Yunanlılar İzmir’i işgal etti (15 Mayıs 1919). Hemen ertesi gün Balıkesir’de yapılan bir toplantıda bu işgali tanımama karan alındı. Öte yandan, Kuva-yı Milliye ile küçük birliklerden oluşan Ayvalık (29 Mayıs 1919), Soma (9 Haziran 1919) ve Akhisar (23 Haziran 1919) cepheleri kuruldu. Bunu, Anadolu’daki yerel direniş örgütlerinden biri olan Balıkesir Redd-i İlhak Cemiyeti’nin gönüllü asker toplama kararı alması izledi (24/25 Haziran 1919). Üç gün sonra da Harekât-ı Milliye Kongresi adıyla I. Balıkesir Kongresi (28 Haziran-13 Temmuz 1919) toplandı.
Eski Balıkesir mutasarrıfı Hacim Muhittin Bey’in (Çanklı) başkanlığında toplanan ve Ayvalık, Soma, Akhisar Gölgelerinden Kuva-yı Milliye temsilcilerinin de katıldığı bu kongre, güçlü bir direniş merkezi oluşturdu. Mütareke gereğince terhis edilen askeri birliklerin birçoğunun komutanı bu merkezî yapı içinde çalışma olanağı buldu. Hacim Muhittin Bey de Balıkesir Heyet-i Merkeziyesi başkanlığına seçildi.
II. Balıkesir Kongresi (26-30 Temmuz 1919)
Erzurum Kongresi’nden iki gün sonra toplanan II. Balıkesir Kongresi (26-30 Temmuz 1919) bir il kongresinden çok, bölgesel nitelikte bir toplantıydı ve 48 delege arasında ilk kez üniformalı subaylar vardı. Kongre, silahlı direnişin örgütlenmesinin yanı sıra, Yunan işgali altındaki bölgelere ürün satmamak gibi ekonomik yaptırım kararları da aldı. Kongrenin ardından İstanbul Hükümeti, Balıkesir mutasarrıfı Hilmi Bey’den delegelerin tutuklanmasını istedi. Bu buyruğa uymayan Hilmi Bey görevinden alındı. II. Bahkesir Kongresi sonrasında gene Hacim Muhuttin Bey başkanlığında toplanan Alaşehir Kongresi’nde (16-25 Ağustos 1919) Karesi ve Saruhan Livalan Heyet-i Merkeziyesi kurularak direniş örgütlerinin bu organ eliyle yönetilmesi kararı alındı.
16 Eylül 1919 III. Balıkesir Kongresi
16 Eylül 1919’da toplanan III. Balıkesir Kongresi’nde bir yandan Alaşehir Kongresi’nde alınan direnişin örgütlenmesine ilişkin kararların Balıkesir’de nasıl uygulanabileceği üzerinde durulurken, bir yandan da Sivas Kongresi çevresinde oluşan Anadolu direnişiyle kurulacak ilişki biçimi tartışıldı ve Mustafa Kemal’in toplamak istediği Umumi Anadolu Kongresi’ne gönderilecek temsilcinin nasıl seçileceği kararlaştırıldı. Bu sırada Damat Ferid Paşa Hükümeti düşmüş, İstanbul’da Meclis-i Mebusan’ın yeniden toplanması kararlaştırılmıştı. 20 Ekim’de Balıkesir Kongresi’nin dördüncü kez toplanmasına çalışılırken, Mustafa Kemal çektiği bir telgrafla bütün kuruluşların Rumeli ve Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesi’ne bağlanması gerektiğini bildirerek, ayn bir kongre toplanmamasını istedi.
IV. Balıkesir Kongresi (19-21 Kasım 1919)
Anzavur Ayaklanmasının bastırılmasından kısa bir süre sonra IV. Balıkesir Kongresi (19-21 Kasım 1919) toplandı. Hacim Muhittin Bey o sırada mebus seçilmiş olduğundan, başkanlığa Vehbi Bey (Bolak) getirildi. Kongre, Sivas Heyet-i Temsiliyesi ile ilişkilerin güçlendirilmesi ve Balıkesir Redd-i İlhak Cemiyeti adının Bahkesir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti olarak değiştirilmesini kabul etti. Yunan işgalini kalıcı kılmayı amaçlayan Milne Hattı’nı da reddederek, 28 Kasım 1919’da büyük bir protesto mitingi düzenledi.
V. Balıkesir Kongresi (10 Mart 1920)
V. Balıkesir Kongresi Karesi, Saruhan, Bursa, Bilecik sancağı temsilcilerinin katılmasıyla toplandı (10 Mart 1920). Kongrenin gündemindeki, dördüncü kongreden farklı tek konu, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti paralelinde bir yeni örgütlenme tüzüğünün kabul edilmesiydi. Toplantı sürerken 16 Mart 1920’de İstanbul işgal edildi. 18 Mart’ta Balıkesir’de belediye alanında bir protesto mitingi düzenlendi ve bir bildiri yayımlandı. Miting sonrasında meclisin Ankara’da toplanacağını ve bu amaçla seçim yapılması gerektiğini bildiren Mustafa Kemal’in telgrafının alınması üzerine kongre dağıldı. Artık Anadolu direnişinde kongreler döneminden Büyük Millet Meclisi dönemine geçilmekteydi.
