Basit, türemiş ve birleşik isimler nasıl olur, nedir? Biçimlerine göre isimlere örnekler, Basit, türemiş, birleşik adlar hakkında bilgi.
Adlar, biçim bakımından türlü özellikler gösterir. Ek almamış, ek almış ya da birlikte kullanılmış olarak biçimlenirler. .
Adlar bu biçim özelliklerine göre bölümlere ayrılır. Ek almayanlar yalın, yapım eki alarak türetme yoluyla oluşan adlar türemiş, iki ya da daha çok adın birlikte kullanılmasıyla oluşanlar da bileşik adlar sayılır.
1. Basit (Yalın) Ad
Yapım eki almamış adlardır; bileşik ad biçiminde de kurulmamışlardır. Her türlü ad, yalın ad olarak kullanılabilir -.yol, kent, ak, yaz, güneş, sıpa, Ankara, buğday gibi.
Bu adlar, ad durum eklerini de almamışlardır; yalın durumdadırlar.
2. Türemiş Ad
Adın kök ya da gövdesine yapım eki getirilerek ad, yeni bir kavramı anlatır duruma gelir. Ad ya da eylem köküne getirilen yapım ekiyle yeni bir anlam kazanmış ad kurulur. Bu ekler çok çeşitlidir. Her türlü ad kök ya da gövdesine getirilir: baş-lık, aş-çı, sev-gi, ver-im, dog-um, göz-le-me, yaşa-ma, Bursa-lı… gibi.
“Güz ayları boyunca bu anlaşmazlık unutulmuş gibiydi.”
(Cumalı, Susuz, 30)
“Çocukken akşam ezanını tenhalık mahallelerde dinlememiş olanlar, bunun ruha verdiği sinmişliği anlayamazlar.”
(Atay, Eski, 22)
“O, şimdi köylülüğünü, köyün unutulmuşluğunu ve yoksulluğunu yaşayacaktı.”
(Kansu, Mektuplar, 97)
“Yaşadığı çevreye benzeyen, çağdaş eğitim ilkelerinin yeşerdiği bir okul.”
(Kansu, Mektuplar, 85)
“Eylül ortalarında ovaya ilk yağmur düştü.”
(Cumalı, Susuz, 30)
örneklerindeki adlar gibi.
3. Birleşik Ad
Birleşik sözcük biçiminde kurulmuş adlardır. Birleşik ad, iki ya da daha çok adın birlikte kullanılmasıyla, kalıplaşmasıyla oluşur; tek bir ad gibi kullanılır. Bu tür adlar, türlü yollarla yapılır. Anlamlar kayar, sözcükler ses kaynaşmasına uğrar: basımevi, aşçıbaşı, imambayıldı, aslanağzı, demirbaş, adamotu, anayurt, onbaşı, cumartesi, Afyonkarahisar, külbastı, gecekondu, günebakan gibi.
