Bilim nedir bilim nasıl tanımlanır? Bilimsel yöntem nedir ve bilimsel yöntemi açıklayan bilimsel yöntem hakkında bilgi veren yazımız.
Bilim Nedir? Bilimsel Yöntem Nedir?
► Bilim Nedir?
İnsanda, ortaya çıkışı ile birlikte var olan merak etme ve araştırma duygusu “Bilim”in oluşmasına neden olmuştur.
“Bilim, gerçekler ile fikirler arasında kurulan bağdır. “Bilim, merak edilen ve araştırılan bir konu, bir olayla ilgili olarak elde edilen bilgilerin düzenlenmesi ortaya çıkan çalışmaların bir bütünü, bir sonucudur” şeklindeki tanımlar, bunlara birer örnektir.
► Bilimsel yöntem
Bilimsel çalışmalarda izlenen yola bilimsel yöntem denir. Bilimsel çalışmalarda genel olarak aşağıdaki aşamalar izlenir:
Gözlem yapmak-gerçekleri toplamak Problem kurmak Problemle ilgili veriler toplamak Hipotez kurmak Kontrollü deneyler yapmak Sonuca ulaşmak (Uzun zaman içinde ve birçok bilim adamı tarafından aynı sonuçlara ulaşılırsa varılan sonuç teori olarak değerlendirilir)
Açıklama-1
Bu aşamalar izlenirken gözlem yapma çalışmaları (nitel ve nicel olarak) her aşamada sürdürülür. Gözlem sonucu birkaç soru sorulur. (Problem kurma) veriler toplanır, toplanan verilerden yararlanılarak probleme geçici bir çözüm yolu önerilir. (Hipotez) Hipoteze dayalı tahminler yapılır. Tahminlerle ilgili (aym zamanda hipotezle de) bir dizi kontrollü deneyler yapılır. Ve, böylece belirli bir sonuca ulaşılmaya çalışılır.
Bir bilimsel çalışma örneği: Bir bilim adamının yapacağı dikkatli gözlemler insanlarda, özellikle doğumdan itibaren uygulanan beslenme şekli ile kemiklerinin gelişimi arasında bir bağlantı olduğunu gösterebilir. Ve şu soruyu akla getirebilir. Bu soru konunun daha ayrıntılı araştırılmasına yönelik olmalıdır, “insanda beslenme biçimi, kemik gelişimini nasıl etkiler?” (Problem kurmak) Ortaya atılan soru, yine gözlem ve deneylerle sınanır. Bir takım ip uçları elde edilir. (Veriler toplama)
Ör: Yetersiz beslenen insanlarda kemik bozukluklarının daha çok görülüyor olması.
Çocukluktaki dengeli beslenme ile kemiklerin gelişimi arasında doğru orantı olması, gibi……Elde edilen ip uçlanndan yararlanılarak bir hipotez ortaya atılır: İnsanlarda, çocukluktan başlayan dengesiz ve yetersiz beslenmenin kemik gelişimine olumsuz etkisi vardır. (Hipotez kurma) Bilim adamı hipotezini kobaylar, (ör: fareler) üzerinde yapacağı bir dizi kontrollü deneylerle kanıtlamaya çalışır. Hipoteze dayalı olarak ileri sürdüğü tahminlerinin (yargı) doğruluğunu ortaya çıkarmaya çalışır. Bir tahmin: Yetersiz beslenmenin kemik gelişimine olumsuz etkisi var ise, verilen besinler içindeki bazı mineral(Ca) ve vitaminlerin(D) eksikliği, kemik gelişimini engelleyecektir.
Kontrollü deneyler düzenleme aşamasında, iki sağlıklı ve aynı yaşta grup ele alınıp, bunların birini normal, dengeli biçimde beslerken, diğerini, sırayla birer besin maddesini ve aynı zamanda miktarını değişken olarak ele alıp, diğer besin maddelerini sabit tutarak farklı şekilde beslemeye başlar. Alacağı sonuçlar hipotezini destekliyorsa ve birçok bilim adamı tarafından benzer ve yakın sonuçlar elde ediliyorsa hipotez kabul edilir. Kesinlik kazanır.
Açıklama-2
Bilimsel yöntemle ilgili bazı kavramların açıklanması:
► Gözlem: Kişinin çevresine araştırmacı gözle bakması, olaylar arasındaki ilişkileri kavramaya çalışması olarak tanımlanabilir.
► Nitel gözlem: Olayların yalnızca özelliklerinin gözlemlenmesidir.
Duyu organlarının algılanmasına dayalı gözlemlerdir.
► Ör.: Suyun sıcak ya da soğuk oluşu, gibi.
Nicel gözlem: Ölçmeye dayanan, sonuçları sayılarla anlatabilen gözlemlerdir.
► Gerçek: Bir çok kişi tarafından kabul edilen, tekrarlandığında aynı sonucu verebilen gözlemlerdir.
► Veri: Bir problemle ilgili gerçeklere, ipuçlarına denir.
► Problem : Herhangi bir konu ile ilgili, açıklayıcı ve yanıtının bulunması için üzerinde çalışılacak sorulardır.
► Hipotez: Probleme karşılık ortaya konan geçici çözüm yoludur.
► Tahmin (Vargı): Hipoteze dayalı olarak ortaya atılan mantıklı sonuçlardır.
► Kontrollü deney: Bir olayı etkileyen etkenlerden, her seferinde birer tanesinin değişken olarak ele alınıp, diğer etkenlerin sabit tutulması şeklinde düzenlenen ve bir dizi deneysel çalışmadan oluşan aşamadır.
► Kuram (Teori): Uzun süre araştırılan, doğruluğu bir çok bilim adamı tarafmdan kabul edilen, kesinleşmiş hipotezlerdir. Bir kuram ortaya atılırken diğer bilim dallarından da yararlanılır.
► Ör: Gen teorisi: Evrimden, Paleontolojiden, Sitolojiden, Biyokimyadan v.s. yararlanılarak ortaya atılmıştır.
