Bitkiler ile ilgili bilgiler. Bitkiler hakkında az bilinen ve ya hiç bilinmeyen şaşırtıcı bilgiler
Bitki denince, aklımıza ya dallı-budaklı, yemyeşil yapraklı bir ağaç, ya da otlar, renk renk çiçekler gelir. Oysa, gözle göremediğimiz, bitki olduğunu aklımızın ucundan bile geçiremeyeceğimiz bitkiler de vardır. Bira mayası’nın, küfün, bakteri’lerin bitki olduğunu, hemen her ateşli hastalığımızda başvurduğumuz penisilin’in bitkilerden üretildiğini düşünebilir miydiniz? Evet, bu saydıklarımızın dördü de aslında bitkidir.
KÜF NEDİR?
Küçük, basit bir bitkidir. Klorofilli olmadığı için, besinini kendisi yapamaz; başka bitkilerin, hayvanların üzerinde asalak olarak yaşar.
Hepiniz bilirsiniz, rutubetli yerlerde uzunca süre durmuş ekmeklerin üzerinde incecik, pamuk gibi yumuşak, beyaz, ya da mavimtırak bir örtü meydana gelir. Aynı şey, durmuş peynirlerin, daha başka birçok yiyeceğin üzerinde de görülür. İşte, bu, küftür.
Bugün hemen bütün ateşli hastalıklarda, antibiyotik denen ilaçlar kullanılıyor. Bu etkin ilaçların çoğu, aslında, bildiğimiz küften başka bir şey değildir. İşte, penisilin de bunlardan biridir; yani bir tabiat ürünüdür. Penisilin bir raslantı sonucunda bulunmuştur. Ondan sonra, küfler üzerinde çeşitli incelemeler yapılarak, daha başka antibiyotikler de geliştirilmiştir.
Penisilin, ilkin, 1929’da bulundu. Ünlü îngiliz bakteriyologu Alexander Fleming, laboratuvarında, bakteriler üzerinde deneyler yapıyordu. Bir aralık, ürettiği bakterilerin içine dışarıdan bir cins küf mantarının düşmüş olduğunu gördü. Çok geçmeden, bilginlerin penicillium notatum adını verdikleri bu küf mantarının bir çeşit bakterinin üremesine engel olduğunu fark etti. Küf mantarlarını üreterek “penisilin” dediğimiz ilacı elde etti.
BİRA MAYASI
Bütün mayalar gibi, bira mayası da, bir hücreli, küçücük bir bitkidir. Yumurta biçimi, tek hücrelerden meydana gelmiştir. Ancak mikroskopla görülebilir. Bu minik hücreler açık havada, ya da şekerli su içinde, zincirleme tomurcuklanarak, alabildiğine ürerler. Kapalı yerde bırakılınca da, şekerli suyu ayrıştırarak, alkole dönüştürürler.
Hemen bütün alkollü içkilerin yapımında mayalaşmadan yararlanılır. Ayrıca, ekmek, yoğurt, peynir gibi besin maddelerinin yapımında da, mayaların büyük payı vardır.
BAKTERİLER
Bakteriler de birhücreli bitkilerdir. Ancak mikroskopla görülebilirler; erkeklikleri, dişilikleri yoktur. Tabiatta hiçbir canlı bakteriler kadar yaygın değildir. Toprakta, cansız maddeler üzerinde yaşayabilirlerse de, besine, suya ihtiyaçları vardır.
Bakteriler «cil», ya da «flagella» denen tüycüklerini hareket ettirerek, yer de değiştirebilirler. Üreme yetenekleri çok yüksektir. Boyları küçüldükçe, çoğalma yetenekleri de artar.
Bakteriler çok dayanıklı olurlar. -60° soğuğa, 70-80° sıcağa bile dayanabilirler. Çoğu zararlıdır. Verem, kolera, tifo, difteri gibi hastalıklara yol açan hep bakterilerdir.
BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ?
• Dünyanın en değerli taşı sayılan elmas, milyonlarca yıl önce yaşamış bitkilerin taşlaşmış kalıntısından başka bir şey değildir.
• Bitkiler arasında da dostluk, düşmanlık olduğunu biliyor musunuz? Dost bitkilere en güzel örnek liken’ler-dir. Likenler, iki bitkinin —bir suyosu-nuyla bir mantarın— birleşmesiyle meydana gelmişlerdir. Bu iki bitki, aralarında bir ortaklık kurmuş gibi, işbirliği eder, ortaklaşa yaşarlar. Dost bitkiler olduğu gibi, düşman bitkiler de vardır. Kimi bakteriler, birbirlerine diş bilerler; birbirlerinin yaşamasına engel olabilmek için ellerinden geleni yaparlar. Bir örnek: Yoğurt bakterilerinin yaşadığı yerde, tifo bakterileri barınamaz.
