Böcekler nasıl hisseder ve görür? Böcek duyusunun yapısı ve işlevi hakkında bilgi? Böcekler nasıl duyar, görür, dokunur, tat ve koku alır?
Görme
Böceklerin üç çeşit gözü vardır: bileşik gözler ve iki çeşit basit göz, dorsal ocelli ve lateral ocelli. Bileşik gözler yalnızca yetişkin böceklerde bulunur ve hareketi algılamak için en uygun olanıdır. Ayrıca renkleri ve desenleri algılarlar.
Her bileşik göz, genellikle altıgen şekilli ve petek gibi görünen bir yüzey oluşturan bir dizi faset olarak görülür. Fasetlerin sayısı bir ile binlerce arasında değişir ve bazı parazitik ve toprakta yaşayan türlerde olduğu gibi fasetlerin sayısı az olduğunda, genellikle yuvarlak şekillidirler. Birbirine bağlı gözlerin nispi boyutu, farklı böcekler arasında değişir. Pek çok kınkanatlı da dahil olmak üzere yerde yaşayan böcekler, yanlara doğru yönlendirilmiş nispeten küçük gözlere sahiptir. çok uçan böcekler, özellikle hırsız sinekler ve yusufçuklar gibi yırtıcı böcekler, büyük ölçüde büyümüş gözlere sahiptir. Birçok erkek böcekte gözler, başın neredeyse tüm yüzeyini kaplayabilir. Bazen gözün bir kısmındaki fasetler diğerlerinden daha büyüktür. Yırtıcı böceklerde gözün ön kısmı daha büyük fasetlere sahiptir.
Bileşik bir gözün her yüzü, ommatidium adı verilen uzun silindirik bir görme biriminin tepesini oluşturan bir mercektir. Ommatidyuma giren ışık, her ikisi de ışığı rabdom olarak bilinen berrak, çubuk benzeri bir yapıya odaklayan mercek ve alttaki kristal koniden geçer. Rabdomu çevreleyen sekiz retina hücresi, optik siniri oluşturmak için diğer ommatidia sinir lifleriyle birleşen sinir liflerinde son bulur. Optik sinir, gözden gelen uyarıları birinci kafa gangliyonuna veya beyne taşır.
Her ommatidium, gözün mozaik bir görüntü oluşturduğu bir ışık noktası kaydeder. Gündüz, her ommatidyum, bir ommatidyuma giren ışığın bitişik ommatidia üzerine düşmesini önleyen bir pigment tabakası ile çevrilidir. Loş ışıkta, pigment her ommatidyumun uçlarında büzülür, böylece ışık bir ommatidyumdan diğerine geçer ve ommatidia birbirini güçlendirir. Gece böceklerinde, her bir ommatidyumun merceği binlerce mikroskobik koni şeklinde çıkıntı ile kaplıdır. Bu projeksiyonların ışığın yoğunluğunu artırarak gece görüşünü iyileştirdiğine inanılmaktadır.
Kaynak : pixabay.com
Dorsal ocelli, böceğin başının tepesinde bir üçgen oluşturan bire üç tek mercektir. Her birinin bir merceği vardır ve bir görüntü oluşturma yeteneğine sahiptir, ancak görüntü retinaya odaklanmamıştır. Dorsal ocelli’nin işlevi net olarak anlaşılmamıştır, ancak özellikle şafakta ve alacakaranlıkta ışığın genel yoğunluğunu ölçebilirler. Stemmata olarak da adlandırılan lateral ocelli, tırtılların ve diğer bazı böcek larvalarının karakteristiğidir. Tek tek veya küçük kümeler halinde meydana gelirler ve ışık yoğunluğunu ve polarize ışığı algılayabilirler, dolayısıyla muhtemelen yönlü bir işleve sahiptirler.
İşitme
Böcekler iki tür duyu organıyla işitir. Bir tip, kulak zarı organları, kulak zarlarına benzer, ancak kafada bulunmaz. Kanat altlarında ve diğer gece güvelerinde ve ayrıca bazı böceklerde timpanal organlar göğüs kafesinde bulunur. Çekirge, kısa boynuzlu çekirge ve geometrik güvelerde karın bölgesinde, uzun boynuzlu çekirge ve cırcır böceklerinde ise bacaklarda bulunurlar.
Diğer işitme organları, vücudun her tarafına dağılabilen veya daha büyük bir organ oluşturmak üzere konsantre olabilen, örneğin Johnston’ın anten organı gibi kordontal sensillalardır. Her sensilla, herhangi bir titreşimle uyarılan bir çubuk veya gerilmiş liflerden oluşur.
Böceklerde işitme pek ayırt edici değildir ve gerçek bir müzikal duyu gibisi yoktur. Böceklerde tam işitme aralığının, insanda saniyede 30 ila 20.000 döngü aralığına kıyasla, saniyede 50 ila 150.000 döngüyü kapsadığı söylenir.
Dokunma
Dokunma organları, dokunulduğunda sinir hücresini uyaran daha uzun, daha sert bir kılları olması dışında, esasen işitme organlarına benzer. En sık olarak anten veya tarsi üzerinde görülürler.
Kaynak : pixabay.com
Koku ve Tat
Koku ve tat, yalnızca koku organlarının havadaki kimyasal maddeleri algılaması ve tat organlarının kimyasal maddeleri gerçek temas yoluyla algılaması bakımından farklılık gösterir. Her iki organ tipine de kemoreseptör denir ve vücut yüzeyinde herhangi bir yerde bulunabilirler, ancak en çok anten, palpi ve tarsi üzerinde bulunurlar.
Ses Üreten Yapılar
Birçok böcek ses çıkarır. Genellikle uyarı sinyalleridir ve bazen bireyleri bir arada tutmaya yararlar. Erkek cırcır böceklerinin cıvıltısı gibi, ölüm nöbeti böceğinin tıklanmasının da bir çiftleşme çağrısı olduğu düşünülüyor. Cırcır böcekleri sesleri yayabilmelerine ve ayrıca işitme için hassas yapılara sahip olmalarına rağmen, ses üretimi ile duyma yeteneği arasında mutlaka yakın bir bağlantı yoktur.
Pek çok çekirgenin erkekleri, bacaklarının ve kanatların pürüzlü bölgelerini birbirine sürterek adım adım ses çıkarır. Bazen bir bacak kanada sürtülür, bazen kanatlar birbirine sürtülür. Ahşapta yaşayan Passalidae familyasından böceklerin karakteristik bir gıcırtı sesi çıkaracak şekilde değiştirilmiş ön ayakları vardır. Erkek ağustosböceklerinin bir çift zili vardır, bu küçük organlar, elastik bir kitin halkasında tutulan bir zarın bir kas tarafından çekilip serbest bırakıldığı küçük organlardır. Ses, rezonatör görevi gören yapılar tarafından güçlendirilir.
Kaynak : pixabay.com
Işık Üreten Yapılar
Birçok böcek, lusiferin lusiferaz enzimi tarafından oksitlendiğinde kimyasal etkiyle ışık üretir. Bu böcekler arasında ateş böcekleri, ateşböcekleri ve bazı böcekler bulunur. Genellikle, ışık üreten hücreler baş, göğüs veya karındaki küçük alanlarda yoğunlaşır.
