Çağrışım ne demektir? Çağrışım ve çağrışımcılık ile ilgili bilgiler
Çağrışım, davranışlar, düşünceler ve kavramlar arasında yer ve zaman birliğinin etkisiyle kurulan bağlantılar sonucu, bunlardan birisinin bilinç alanına girip ötekini de bilince çekmesi olayı.
Çağrışım, psişik içeriklerin özel ilişki durumlarına göre birbirlerini anımsatmalarıyla gerçekleşir. Örneğin, havanın güzelliğine sevinirken, dünkü kötü havanın düşünülmesi bir karşıtlık çağrışımıdır. Yakınlık çağrışımına örnek olarak da sabah öğle ilişkisi verilebilir. İnsanda zaman içindeki süreklilik duygusunu belirleyen çağrışım, bellek, imgelem, alışkanlıklar, koşulla tepkiler, toplum psi-kolojisiyle ilgili olgular gibi birçok ruhsal sürecin doğasını açığa vurur. Ayrıca çağrışım, ruhsal yaşamın bilinçli içerikleriyle bilinçsiz içeriklerini bağlama özelliği nedeniyle serbest çağrışımların psikanalizi ve düş analizi gibi yöntemlerle bilinçaltının sistemli bir biçimde bilinç düzeyine çıkarılmasında kullanılır. Çağrışımla psikologların dışında Aristoteles’ten başlayarak düşünürler de ilgilenmişlerdir.
Çağrışımcılık. Anlık süreçlerin öncelikle uyaran düşünce ve kavramlar arasında, zaman ve yer birliği yoluyla kurulan çağrışım ilişkilerinden oluştuğunu savunan öğreti. Bu öğreti, tüm bellek işlemlerini, akim tüm ilkelerini düşüncelerin çağnşımıyla açıklama çabasındadır. Stuart Mill (1806-1873) çağrışımcı kurama şu formülü ekledi. Yerçekimi yasası gökbiliminin, hücrelerin yapısal özelliklerini fizyolojinin konusuysa, düşüncelerin çağrışımı da psikolojinin temel konusudur. Çağrışımcılık tüm zihinsel yaşamın, çağrışımsal anımsamayla açıklanabileceğini savunmaktadır. Bu otomatik anımsama insanda, sinirsel etki ve izlenimleri birbirini izlediği bir düzenin varlığını ortaya çıkarır. Çağrışımcılara göre, düşünceyi yöneten temel ilkeler ortadan kaldırılamaz çağrışımlardan türer. Ayrıca dış olaylardaki düzenli zincirlemenin, anlık etkinliklerle koparılamaz bir bağı olduğu düşüncesinde olduklarından çağrışımcılığın özellikle nedensellik ilkesinin açıklanmasına özen gösterdiler.
