Çinko elementinin yaptığı bileşikler, çinko elementi bileşikleri, özellikleri, kullanım alanları, çinko zehirlenmesi ile ilgili bilgi.
Çinko fluorür (ZnF2) Fosforesans ve floresans elektrik lambaların yapımında, porselen sırlarında, elektrolitik kaplama banyolarında ve ahşap malzemenin korunmasında kullanılır.
Çinko klorür (ZnCl2) Koku giderici ve dezenfektan olarak; tek başına ya da fenol ve başka antiseptiklerle birlikte demiryolu traverslerinin korunmasında; ahşap malzemenin yangına karşı korunmasında; amonyum klorürle birlikte lehim işlerinde eritici olarak; parşömen kâğıdı, yapay ipek, aktif kömür, soğuk tutkal yapımında, kauçuğun vulkanizasyonunda, galvanizleme işlemlerinde, petrolün arıtılmasında, tekstil boyacılığında mordan olarak, merserize pamuk üretiminde, selüloz için çözücü olarak, anatomik türlerin saklanmasında, kimyasal sentezlerde su çekici olarak kullanılır.
Çinko bromür (ZnBr2) Fotoğrafçılıkta gümüş bromür emülsiyonlarının hazırlanmasında, nükleer tepkimeler için koruyucu pencerelerin yapımında kullanılır.
Çinko iyodür (ZnI2) Nitritlerin, serbest klor ve öteki yükseltgenlerin belirtilmesinde kullanılır.
Çinko oksit (ZnO) Çinko çiçeği. Beyaz boyalarda kurşun karbonat yerine kozmetiklerde, dişçilikte kullanılan çimentoların yapımında, opak camların üretiminde, beyaz tutkal, kibrit, beyaz matbaa mürekkebi, emaye ve porselen yapımında, çinko yeşili eldesinde, otomobil lastiklerinde dolgu maddesi olarak, elektronik fotokopi kâğıtlarında, yarı iletkenlerin üretiminde ve analitik kimyada belirteç olarak kullanılır.
Çinko peroksit (Zn02) İlaç yapımında, lastik ve plastik endüstrisinde kullanılır.
Çinko asetat (Zn(CH3COO)2) Kumaş boyacılığında mordan olarak, ahşap malzemenin korunmasında, porselen sırlarında, analitik kimyada albümin, tanen, ürobilin, fosfat ve kan için belirteç olarak kullanılır.
Çinko siyanür (Zn(CN)2)
Çinko sülfür (ZnS) Boyalarda, linolyum, deri ve lastikte kullanılır. Susuz çinko sülfür x-ışını ekranlarında, eser miktarda radyum ya da mezotoryum tuzları karıştırılarak karanlıkta görünen saat kadranları vb yapımında ve televizyon ekranlarında kullanılır.
Çinko Kaplı Süt Güğümleri (Kaynak : pixabay.com)
Çinko nitrat (Zn(N03)2) Kumaş boyacılığında mordan olarak kullanılır.
Çinko karbonat (ZnC03). Çinko karbonat pigment olarak, porselen yapımında ve lastik endüstrisinde kullanılır.
Çinko fosfat Zn3(P04)2 Diş çimentolarında kullanılır.
Çinko sülfat (ZnS04) Kumaş boyacılığında mordan olarak, ahşap malzeme ve derilerin korunmasında, kâğıt beyazlatmada kullanılır.
Çinko stearat Zn(C18H3502)2 Eczacılıkta tablet yapımında, ilaçlarda ve parfümeride, lastik için kuru yağlayıcı toz olarak, plastik kalıplarında yapışmayı önlemek için beton, yün, kâğıt ve kumaşların su geçirmezleştirilmesinde kullanılır.
Alaşımları:
Çinko alaşımları içinde en önemlisi bakır-çinko alaşımı olan pirinçtir. Püskürtme döküm alaşımları % 4 oranında alüminyum ve az miktarda (% 0.02) magnezyum içerirler. Püskürtme döküm alaşımlarının en geniş kullanım alanları kapı tokmakları ve radyatör ızgaralarıyla otomobil parçalan olup bunları elektrik gereçleri, radyo parçaları ve çamaşır makinaları izler. Püskürtme döküm alaşımlarının elde edilmesi için çok yüksek saflıkta çinkoya gereksinme vardır. Bunların dışında çinko ikincil bileşen olarak birçok alaşımın bileşimine girer. Örneğin, alüminyuma % 6 oranında çinko, % 3 oranında bakır ve % 4 oranında magnezyum katılmasıyla elde edilen alaşım, ısıl işlem uygulandığında çok büyük oranda çekme gerilmesine karşı dayanıklılık kazanır.
% 78 çinko ve % 22 alüminyum içeren prestal adlı alaşım, çelik kadar serttir ve plastik kadar kolay dökülebilir. Çinko soğuk işleme yöntemleriyle levha durumuna getirebilir. Levhalar genellikle % 98.5 saflıkta metalden çekilir. Levhaların haddelenmesi birbirine dik iki yönde yapılarak dökümde oluşan iki kristalli yapı kırılır ve böylece gevreklik giderilerek sünekliği olan levhalar ele geçer. Bu tür levhalar çekilebilir, ezilebilir bükülebilir ya da dövülme yoluyla biçimlendirilebilir. Bunlar çatı kaplamaları, litografi plakaları kuru piller gibi çeşitli alanlarda kullanılır.
Çinko Zehirlenmesi:
Çinko oksit buharlarının solunulması durumunda tatlı bir lezzet, boğaz kuruluğu, öksürük, halsizlik, baş ağrısı, mide bulantısı, kusma gibi belirtiler ortaya çıkar. Sekiz saatlik bir işgünü için izin gerilen miktar havada 5 mg ZnO/m3’tür. Çinko klorür buharları mukozalı zarları ve deriyi tahriş eder. Çinko tuzlarının yutulması durumunda mide bulantısı ve kusma görülür.
