Çocuklarda gıda (besin) zehirlenmesi nasıl anlaşılır? Besin zehirlenmesi belirtileri, nedenleri, nelerdir, teşhisi, tedavisi ve alınması gereken tedbirler hakkında bilgi.
Arka resim kaynak: pixabay.com
ÇOCUKLARDA BESİN ZEHİRLENMESİ
Besin zehirlenmeleriyle günümüzde oldukça sık karşılaşılır; oysa sağlık koruma koşullarına tam uymakla, büyük bölümünden sakınılabilir.
BELİRTİLER
Besin zehirlenmesi genellikle mide ve karın ağrısı, kusma ve ishalle belirti verir. Bu belirtiler sonucunda, özellikle de bir bebek ya da çocukta, büyük bir halsizlik ve genel sıvı yitimi ortaya çıkabilir.
Ağrılar, genellikle apansızın geliveren şiddetli kramplar biçimindedir. Birkaç gün sürebilirler; çoğunlukla da bir kusmadan ya da ishal biçiminde dışkı çıkarmadan önce, şiddetlenirler. Birkaç saat sonra, kusmalar durmaya yüz tutar; ama ishal, birkaç gün daha sürebilir.
Özellikle bebeklerde ve çocuklarda, ishal ve kusma büyük miktarlarda sıvı ve tuz yitirilmesine neden olabilir. Bunun sonucunda genel sıvı yitimi (dehidratasyon) ortaya çıkar ve bedenin çok duyarlı kimyasal dengesi bozulur. Hemen tedavi edilmeyen bazı ağır durumlarda, genel sıvı yitimi komayla, hatta ölümle sonuçlanabilir. Dolayısıyla, besin zehirlenmesi, ciddi sonuçlanma olasılığı bulunan bir durumdur.
NEDENLER
Besin zehirlenmesi bebeğin ya da çocuğun bakteriler, toksinler ya da kimyasal maddeler bulaşmış besin almasından kaynaklanır. Genellikle, ailede aynı besini almış herkes, farklı derecelerde de olsa etkilenir.
Bakteri kökenli besin zehirlenmesi.
Bu besin zehirlenmesi türünde, zehirlenme nedeni, adından da anlaşılacağı gibi, bakteriler, yani mikroplardır. Bakteriler besinde ya başından vardırlar ya da sonradan besinlere girer ve yenmeden önce besinde çoğalırlar. Besinlerle birlikte alındıklarında, mide ve bağırsaklarda çoğalmayı sürdürürler. Besin zehirlenmesine yol açan bakterilerden en tanınmış olanları Salmonella cinsindendirler. Genellikle kümes hayvanlarında ve yumurtalarda bulunurlar. Söz konusu besinler pişirilince ölürler. Clostridia bakterisi besinlere kirle ya da sineklerle bulaşır; Shigella ve Escherichia coli bakterileri, sağlık koruma koşullarının kötü olması sonucu besinlere bulaşır.
Kaynak: pixabay.com
Toksinler.
Toksinler kökenli besin zehirlenmeleri, mikropların kendilerinden değil, besinde çoğaldıkları sırada salgıladıkları toksinlerden kaynaklanırlar. Bu besin zehirlenmesi türünün en çok bilinenlerinden biri, çok ender görülen, ama son derece tehlikeli olan botülizmdir. Botülizme yol açan bakteri, kötü konservelenmiş ya da şişelenmiş besinlerden bulaşır.
Stafilokoklar diye adlandırılan mikroplar, besinlere çıbanlardan ya da yaralardan bulaşırlar. Besine bulaştıklarında, hızla gelişerek stafilokok toksini üretirler. Bu toksin, o besini yiyen herkesi etkiler.
Bacillis cereus (tahıl basili) yeniden ısıtılmadan ya da yenilmeden uzun süre sıcak bir yerde bekletilen pişmiş pirinçte gelişir. Ürettiği toksin, ısıtılmasından sonra da zehirleyiciliğini sürdürür.
Kimyasal madde kökenli besin zehirlenmesi.
Birkaç yiyecek, insanlar için zehirli olan kimyasal maddeler içerir. Bunlar arasında, en tehlikelileri zehirli mantarlardır. Yol açtıkları zehirlenme, ölümle sonuçlanabilir; bu yüzden mantar satın alırken çok dikkat edilmeli ve çocuklara, kır gezintileri sırasında mantar görürlerse, dokunmamaları öğretilmelidir.
Ayrıca, zararlı böceklerle savaşmak için kullanılan kimyasal maddelerin, resmi önerilere uygun bir biçimde kullanılmamış olması da, besin zehirlenmelerine yol açabilir. Bu olasılığa karşı, satın alınan bütün meyveler ve sebzeler çok iyi yıkanmalıdır.
Kaynak: pixabay.com
BELİRTİLERİN ORTAYA ÇIKMASI
Bakteri, toksin ya da kimyasal madde bulaşık besinin yenmesi ile belirtilerin ortaya çıkması arasında geçen zaman, zehirlenmenin tipini gösterir. Zehirlenme nedeni bir bakteriyse, belirtiler 12-24 saat arasında ortaya çıkar.
Toksinlerin yol açtığı besin zehirlenmeleri, genellikle, bulaşık besin yenilir yenilmez ortaya çıkar. Toksinler bir stafilokoktan kaynaklanıyorsa, kusma ve sancı bulunmasına karşılık, ishal yoktur. Buna karşılık, zehirlenmeye neden olan, botülizme yol açan bakteriyse, belirtiler yaklaşık 12 saatlik bir aradan sonra ortaya çıkar ve kusma, karın ağrısı, felç ve koma görülür.
Besin zehirlenmelerinin birçoğunda, en önemli tedavi, kusma ve ishal sonucu yitirilen sıvının yerine konmasıdır. Çocuk 12 yaşının üstündeyse, içine biraz meyve suyu karıştırılmış bol bol su verilmelidir.
Bebeklere ve çok küçük çocuklara, 200 ml suya silme iki tatlı kaşığı şeker ve bol tuz konmuş bir karışım verilmelidir. Aşırı sıvı yitimi durumunda doktor, suya karıştırılarak verilecek den- ” gelenmiş tuz ve şeker karışımları içeren” hazır toz paketleri önerebilir.
Meme emen, bunun yanı sıra katı besinler de verilen bir bebekte, meme verme sürdürülmeli, ayrıca biberonla ya da kaşıkla ek su (kaynatılarak soğutulmuş) verilmelidir.
ANTİBİYOTİKLER VE PANZEHİRLER
Doktoru, zehirlenmenin türüne bağlı olarak, bir antibiyotik verebilir; bununla birlikte, her besin zehirlenmesinde antibiyotik vermek gerekmez.
Mantar zehirlenmelerinde, doktoru bir panzehir (antidot) verebilir ve çocuğun tıbbi bakım ve tedavi için hastaneye kaldırılmasını isteyebilir. Ciddi durumlarda, yoğun bakım gerekli olabilir.
