Dalgaların Oluşturduğu Şekiller Nelerdir? Coğrafi Kıyı Tipleri İsimleri ve Özellikleri

0
Advertisement

Denizlerdeki hareket, dalgaların yeryüzü şekillerindeki etkileri nelerdir? Kıyı tipleri nelerdir, kıyı tiplerinin özellikleri.

Dalga

Dalgalar ve etkileri:

Dalgalar, akıntılar ve gel-git olayı denizlerde hareketliliğe neden olur. Dalga, deniz suyunda meydana gelen salınım hareketidir. Dalga oluşumunda su kütlesel olarak bir yerden başka bir yere gitmez. Orbital hareket (Çemberleme hareket) içerisinde salınır. Dalgalar dik yamaçlı kıyılarda aşındırma , yatık yamaçlı kıyılarda biriktirme faaliyetlerinde bulunurlar. Dik yamaçlı kıyılarda dalgalar kıyıya çarparak aşındırır, altını oyar. Altı oyulan kısım ağırlığını taşıyamaz ve aşağı düşer.

Dalga kıyıdan ana kütleden kopardığı maddeleri (taşları, kayaları, kumları) sürükler. Bu şekilde kıyı gerilemesi olur. (Falez) Dalgaların sürükleyip getirdiği maddelerin kıyıda çökelmesi ile birikim şekilleri meydana gelir. Kıyının önünde setler halinde birikmesiyle kıyı seti, kıyıdan denizin içerisine doğru ilerleyerek oluşan birikim şekline kıyı oku denir. Bazı yerlerde kıyı seti veya kıyı oku bir adayı kara parçası ile birleştirir. Buna bağlama seti (tombolo) denir.
kiyi-tipleri

KIYI TİPLERİ

a) Enine Kıyı Tipi: Ege bölgesinde olduğu gibi dağların paralel sıralar halinde denize dik olarak uzandığı yerlerde görülür. Oldukça girintili çıkıntılı kıyılardır.

b) Boyuna Kıyı Tipi: Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde olduğu gibi dağların denize paralel uzandığı yüksek kıyılardır. Yalı yarlar (Falez) geniş yer kaplar. Fazla girintili çıkıntılı değildir. Sade bir görünümü vardır .

Advertisement

c) Dalmaçya Kıyı Tipi: Denize paralel uzanan dağlar arasında deniz deniz suyunun dolması sonucu dağların yüksek kısımlarının kıyıda paralel adalar şeklinde dizilmesiyle oluşurlar.

d) Ria Kıyı Tipi: Yer kareketleri sırasında platoları derinine oyan vadilerin daha sonra sular altında kalmasıyla oluşan kıyılara denir. İstanbul Boğazı ve Haliç ile Güneybatı Anadolu kıyıları buna örnektir .

e) Fiyord Kıyı Tipi: Buzullarla daha önceden kaplı olan ve buzullar tarafından aşındırılarak oluşturulan buzul vadilerinin sular altında kalması ile oluşan kıyılara fiyort kıyıları denir.

Hörgüç kayaların, moren yığınlarının bulundukları yerlerin sular altında kalması ile skyer kıyıları meydana gelir. Bu kıyılar karmaşık yapılıdır.

f) Liman Kıyı Tipi: Alçak tepelik alanlardaki geniş vadilerin sular altında kalması ve bunların önünün setlerle kapanması ile oluşan kıyılara Liman Kıyıları denir .

Advertisement


Leave A Reply