Deli Nedir? Sözlük Anlamı

1. Aklını yitirmiş olan, akli dengesi bozulmuş olan, mecnun
“Gören bizi sanır deli / Usludan yeğdir delimiz” – Anonim şiir
2. Coşkun, azgın (hayvan, duygu vb.)
“Bu deli öfkeyi kime veya nelere, bir namlu gibi çevireceğini bilemiyordu.” – T. Buğra
3. Davranışları aşırı ve taşkın olan (kimse), çılgın
“Ben delinin biriyim, ateşe girerim.” – F. R. Atay

“densizce, delice iş yapanlar yaptıklarından utanacak durumda değillerdir ama ailesi, yakınları onların davranışlarından üzüntü duyarlar, utanırlar” anlamında kullanılan bir söz

âşık olmak

1. çıldırmak
2. çok sinirlenmek

ne yapacağını bilemeyerek şaşkınca davranmak

“aşırı ve ölçüsüz davrananlara karşı önleyici, sert tedbirler alınır” anlamında kullanılan bir söz

“kişi, kendisine benzeyen veya yarar sağlayacağı kimseden hoşlanır” anlamında kullanılan bir söz

“saldırgan kimse, kendisi gibi birine saldırmaktan çekinir” anlamında kullanılan bir söz

deliye yaraşır davranışta, delicesine
“Bizimkinin kıza deli gibi âşık olduğu daha ilk bakışta anlaşılıyor.” – A. Ümit

1. çılgına çevirmek
“Muhtarın maksadı bizi meraktan deli etmek.” – M. İzgü
2. sinirlendirmek
3. sağlıklı düşünemeyecek duruma getirmek

“deli, kendisiyle arkadaşlık edenin başına çeşit çeşit dert açar” anlamında kullanılan bir söz

bir arada sergilenen ve birbirine yakışmayan (eşya)

1. birini çok sevmek
“Deli oluyordu çocuklara, onlarsız edemiyordu.”
2. çok sinirlenmek
3. delirmek

densiz davranışlar, güç durumlar veya duyulan öfke karşısında düşülen çaresizliği anlatan bir söz

çok karışık, çok ayrıntılı, sıkıcı bir işle uğraşma

acayip biçimde giyinen, takıp takıştıran (kimse)
“Teğmenin, teyzem dediği, altmışlık, altmış beşlik, suratı hâlâ düzgünlü, kirpikleri hâlâ sürmeli, deli saraylı gibi bir kadıncağızmış.” – H. Taner

delice davranışlarda bulunan (kız veya kadın)

“deli, sır saklamasını bilmediği için haberin doğrusu ondan alınır” anlamında kullanılan bir söz

kötülük yapabilecek bir kimsenin davranışlarını kolaylaştırmak

bir şeye aşırı derecede düşkün (olmak)
“Oyun delisi.”

1. çok sevinmek
“Haber aldığı gün âdeta deliye dönmüş.” – H. F. Ozansoy
2. çok üzülmek
“En bildiği derste bile kopya çeker, çekmezse hasta olur, deliye döner.” – H. Taner
3. çok kızmak
“Patronun deliye döndüğünden habersizce geldi, elindeki şemsiyeye yapıştı.” – R. Ilgaz

“aklı kıt olan kimse, bir kez hoşuna gitmiş olan şeye benzettiği nesneyi, gerçekten ona benzemese de elde etmeye çalışır” anlamında kullanılan bir söz

her fırsattan yararlanarak bayrammış gibi davrananlara ve her şeyi eğlenceli yönden alanlara söylenen bir söz

“davranışlarında çılgınlık bulunan kimseye dokunma yoksa sana öyle çılgınca saldırır ki yaptığına pişman olursun” anlamında kullanılan bir söz

Birbirini tutmayan parlak renklerden oluşan
“Salonun badanası deli alacasına dönmüş.”

Arıların zehirli çiçeklerden topladıkları bal, acı bal

Acımasız, gaddar, zalim (kimse)

1. Koyunlarda ve danalarda görülen tehlikeli bir hastalık
2. Huysuzluk yapan hayvan

Erguvan

Günü gününe, sözü sözüne uymayan, dengesiz (kimse)

Büyükbaş hayvanlarda görülen, bulaşıcı ve öldürücü bir hastalık

Çılgın, aşırı deli (kimse)
“Ben bir deli divaneyim / Aklım da yâr olmaz bana” – Yunus Emre

1. İlerisini gerisini düşünmeden davranan, rastgele konuşan, patavatsız
“Bazı deli dolu sözlerine, çocuk sözleri gibi sevinerek gülüşüyoruz.” – R. N. Güntekin
2. Çok hareketli, aktif, enerjik
3. İlerisini gerisini düşünmeden, rastgele, patavatsız bir biçimde

Delişmen ve atak (kimse)
“Ama tanıyanlar söylüyor, gençliğinde gerçekten deli fişek, gözünü daldan budaktan sakınmaz bir askermiş.” – H. Taner

Tehlikeli ve saldırgan delilere giydirilen kolsuz gömlek

Güllabi

Akıntısı çok hızlı olan ırmak

Çok sık ve gür orman

Turpgillerden, bahçelere süs olarak dikilen bir bitki, kuduz otu (Alyssum)

Anlamsız, tutarsız, delice söylenmiş söz
“Hakikatte bu sözlerin deli saçmasından farkı yoktu.” – Y. K. Karaosmanoğlu

Deli olduğu herkesçe bilinen kişi

1. Bön, safdil
2. Hevesli

Hiç kimseden çekinip korkmadan düşündüğü her şeyi söyleyen kimse