Demokratik hak arama yolları nelerdir? Maddeler halinde açıklaması, hak arama yollarının özellikleri hakkında bilgi.
DEMOKRATİK HAK ARAMA YOLLARI
Hayatımızda bazı durumlarda kişiler ya da kurumlarla sorun yaşarız. Sahip olduğumuz haklar başkaları tarafından çiğnendiği zaman hakkımızı aramak için çeşitli yollara başvururuz.
Demokrasiyi özümsemiş toplumlarda insanlar haklarını demokratik yollarla ararlar, sorunlarını demokratik yollardan çözerler. Demokratik toplumlarda sorunları karşılıklı uzlaşma ile çözmek esastır. Bazen sorunları uzlaşmayla çözemeyiz. Bu durumda çözümü hukukta ararız. Hukuk kuralları, anlaşmazlıkların çözümünde belirleyicidir; haksızlığa uğrayan kişilerin haklarını korur.
Şiddet ve öfke hiçbir zaman çözüm yolu olamaz. Tam tersine sorunlarımızı daha da içinden çıkılmaz hâle getirir. Bu nedenle sorunlarımızı demokratik yollardan çözmeye çalışmalıyız.
Sorun yaşadığımızda, öncelikle tercih edebileceğimiz yol, karşı tarafla anlaşmak (uzlaşmak)tır. Anlaşma karşı tarafla bizzat konuşarak olabileceği gibi, bir arabulucu vasıtasıyla da olabilir. Anlaşma girişiminden bir sonuç çıkmazsa, bu durumda hukukun bize tanımış olduğu hak arama yollarına başvururuz.
Örneğin satın aldığımız bir giysi kusurlu çıktığında öncelikle satın aldığımız kişiye gider, ürünü değiştirmek istediğimizi söyleriz. Satıcı bu isteğimizi karşılamazsa, tüketici hakem heyetine başvurarak hukukun bize tanıdığı tüketici haklarımızı ararız.
Haklarımızın ne olduğunu bilirsek, haklarımızı farklı yollarla gündeme getirebilir ve arayabiliriz. Hak arama yollarından olan;
Dilekçe hakkı,
Kamuoyu oluşturma hakkı,
Kolluk kuvvetlerine başvurma,
Yargıya başvurma (dava açma) hakkı
yasaların yurttaşlara tanıdığı haklardır. Yurttaşlar bu haklarını kullanarak idari bakanlıklara, belediyelere başvurarak haklarını arayabilmektedirler.
• Her insanın dilekçe hakkı vardır. Haklar ihlal edildiğinde insanlar dilekçe ile isteklerini dile getirebilir. İlgili makamlara ve mahkemeye başvurarak hakkını arayabilir.
• İnsan haklarına dayalı devlet; insan haklarını anayasa ve yasalarıyla tanıyan ve koruyan hukuk devletidir. Hukuk devletinde yasalar uyarınca vatandaşların bağımsız mahkemelere başvurarak kişilerden veya devletten şikayetçi olma hakkı vardır. Örneğin arsası devlet tarafından kamulaştırılarak yol yapılan bir vatandaş, devlet arsasının değerini tam olarak ödemiyorsa bağımsız mahkemelere başvurarak şikayetçi olabilmekte ve hakkını arayabilmektedir.
• Yaşadığımız yerlerde devletin veya başka kuruluşların bazı eylemlerinin zararlı sonuçlar doğurabileceğine inanıyorsak, kamuoyu oluşturup bu eylemlere engel olabiliriz.
Örneğin; yaşadığımız yerde bulunan bir piknik alanı imara açılıp bina yapılmak isteniyorsa, dilekçe yazarak, imza kampanyaları düzenleyerek, pankartlarla gösteri yürüyüşü yaparak kamuoyu oluşturabiliriz. Kamuoyu oluştururken gazete, radyo gibi kitle iletişim araçlarından yararlanabiliriz.
