Devşirme Sistemi Nedir? Osmanlı Devşirme Sisteminin İşlemesi ve Özellikleri

0
Advertisement

Devşirme ne demektir? Devşirme sistemi nasıl işler? Osmanlı İmparatorluğu dönemi devşirme sistemi yararları ve özellikleri hakkında bilgi.

yeniçeriler

Kaynak: wikipedia.org

Devşirme Sistemi

Devşirme; Osmanlı İmparatorluğu zamanında bazı askerlik ve saray hizmetlerine ait sınıflar için seçilen Hristiyan çocuklarına, bunların seçilip toplanması işine devşirme denir. Devşirmelerin alındığı askeri sınıflara kapıkulu ocakları denirdi. Devletin temel askeri olan tımarlı sipahisi tamamen Türk aslındandı.

Devşirme, II. Murat zamanında çıkarılan bir kanunla düzenlendi ve geliştirildi. Önceleri yalnız Rumeli’de yapılan devşirme işi XV. yüzyılın sonlarından itibaren Anadolu’da da yapılmaya başlanmıştır. Müslümanlardan yalnız Bosna halkının çocukları devşirmeye alınırdı.

Devşirme, bölge bölge, ihtiyaca göre yapılırdı. Bu işle uğraşmak Yeniçeri Ağası ile Acemi Ocağı Ağası’nın göreviydi. Devşirme için bir devşirme ağası, bir de katip tayin edilirdi. Devşirmeye çıkacak ağa, elindeki fermanla, devşirme bölgesine gider, çocukları devşirmeye geldiğini tellallarla ilan ederdi. Bunun üzerine, Hristiyan çocukları, babaları, papazları ve vaftiz defterleriyle birlikte, toplantı yerine gelirler, seçme burada yapılırdı. Çok defa kırk hane başına bir çocuk hesabiyle devşirme yapılırsa da bu nispet duruma göre değişebilirdi.

Devşirme kanununa göre Hristiyan çocuklarının asilleriyle papaz çocukları, bunların da en sağlamları alınırdı. Tek oğul sahibi olanın çocuğu alınmazdı. Anası, babası ölmüş çocuklar, noksan terbiyeli ve görgüsüz olacakları düşüncesiyle, köy kahyasının oğlu da yüzü – gözü açılmış olacağı endişesiyle devşirmeye alınmazdı. Bazı hizmetler sebebiyle devşirme işinden bağışık tutulan bölgeler de vardı. Bunların devşirmeden affolunduklarına dair ellerinde fermanları olurdu. Ermenilerden pek az devşirme alınırdı.

Devşirilen çocukların tam künyesi iki ayrı deftere yazılır, bunlardan biri devşirme memurunda, diğeri de devşirme çocukları götüren sürücü de bulunurdu. Devşirilen çocuklar sürü adı verilen 100-200 kişilik kafileler halinde sürücünün gözü altında İstanbul’a gönderilirdi.

Advertisement

İstanbul’a varan devşirmeler, birkaç gün dinlendikten sonra, sünnet edilir, Müslüman olurlar, daha sonra Yeniçeri Ağası’nın teftişine çıkarılırlardı.

Devşirme sürüsü yoklamadan sonra, belirli bir süre için, Anadolu ve Rumeli’deki çiftlik sahiplerinin, Türk köylüsünün hizmetine verilir, böylece Türkçeyi, Müslüman geleneklerini iyice öğrenmeleri sağlanırdı. Bunlar daha sonra yeniden İstanbul’a gönderilerek Acemi Ocağı‘na verilirdi. Ocağa kaydedilen devşirmeye bundan sonra acemi oğlanı denirdi. Devşirme çocuklardan saraya alınanlara iç oğlanı denirdi. Bunların arasından birçok değerler çıkmış, birçokları, vezir, beylerbeyi ve sadrazam olmuştur.

Devşirme usulü XVII. yüzyıla kadar sürdü, XVIII. yüzyılın başlarına doğru yavaş yavaş bırakılmaya başlandı. Bu tarihte sadece sarayın Bostancı Ocağı için 1000 kadar devşirme verilmişti.

Yeniçeri

Kaynak 2

Devşirme Sistemi

Devşirme Osmanlı Ordusu’nun asker gereksinimini karşılamak için Hıristiyan uyruklulardan alınan çocuklar ve bunların toplanmasını düzenleyen yönteme verilen isimdir. I. Murat döneminde çıkartılan “Pençik” yasasıyla savaşlarda ele geçen tutsakların beşte biri askere alınırdı. Çelebi Sultan Mehmet döneminde Hıristiyan uyrukluların çocuklarından asker alınmaya başlandı. Bu yöntem II. Murat döneminde yasallaştırıldı. Yasaya göre 3 ya da 5 yılda bir, kimi zaman da daha uzun aralarla 8-20 yaş arasındaki çocuklardan sağlıklı olanlar alınırdı. Önceleri Rumeli’de; Yunanistan, Bulgaristan, Arnavutluk’tan, daha sonra da Bosna-Hersek, Macaristan ve Sırbistan’dan 15. yüzyıldan sonra Anadolu’dan ve 17. yüzyılda ise tüm ülkeden devşirme toplanmaya başlandı.

Devşirme işlemini yürüten en büyük yetkili yeniçeri ağasıydı. Divan’a başvurarak gerek duyulan sayıyı bildirir, devşirmenin yapılacağı yere buyruğu iletirdi. Onun temsilcisi olarak Anadolu ve Rumeli ağalarıyla merkezden gönderilen “devşirme emini” ve “devşirme memuru” gibi görevliler verilen önergeye uygun olarak çocukları toplarlardı.

Advertisement

Devşirilenin; köyü, kazası, sancağı, babasının adı, bağlı olduğu sipahi, doğum tarihi ve devşirme memurunun adı deftere yazılırdı. Yasaya göre Hıristiyan çocuklarının soyluları, özellikle de papaz oğulları tercih edilirdi. Tek oğlu olanın çocuğu, sığırtmaç, çoban oğulları, zanaat sahibi olanlar ve özürlüler alınmazdı. Merkeze getirilen devşirmeler, Müslüman yapılır, bir süre sonra sünnet edilerek Türk çiftçilerinin yanına dağıtılırlar, kaçmalarına engel olmak için Rumeli’ den toplananları Anadolu çiftçisine, Anadolu’dan toplananlar ise Rumeli çiftçisine verilirdi. Saray hizmetleri için İstanbul’da bırakılarak Galata, Edirne ve İbrahim Paşa saraylarına yerleştirilenler daha sonra Topkapı Sarayı’na alınırdı.

Çiftçiye verilenleri bir süre çalıştırıldıktan sonra “acemi oğlanı” yapılarak orduya alınırdı. 16. yüzyıl sonlarında Yeniçeri Ocağı’nın giderek bozulmasıyla devşirme yasasına da uyulmamaya başlandı. IV. Murat döneminde düzenlenmeye çalışıldıysa da başarılı olunamadı ve 17. yüzyıl sonunda tümüyle bırakıldı, 18. yüzyıl başlarında yalnızca Bostancı Ocağı için 1.000 kadar devşirme toplandı. Osmanlı tarihinde önemli görevler alan devşirmelerden sadrazamlığa kadar yükselenler de oldu.


Yorum yapılmamış

Leave A Reply