Dicle nehri nerede doğar ve nereye dökülür? Dicle ırmağının uzunluğu, geçtiği yerler, özellikleri, kolları hakkında bilgi.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Dicle Nehri
Dicle nehri; Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da ırmaktır. Uzunluğu 1.900 km, Türkiye sınırları içindeki uzunluğu 523 km. Elazığ’ın güneydoğusunda Hazar Gölü yakınlarından doğar, ana kaynaklarını Doğu Anadolu Dağları’ndan alır. Çok sayıda kaynak koluyla Türkiye toprakları içinde beslenerek Irak topraklarına girer. Burada, Fırat Irmağı ile birleşerek Şattülarap Irmağı’ m oluşturur, Basra Körfezi’ne dökülür. Hazarbaba Dağı’ndan gür bir kaynaktan çıkar, Hazar Gölü’nün sularıyla da beslenerek, Maden Suyu adıyla bilinir (Dicle’nin başlangıç kolu budur). Daha aşağıda Zulkar Çayı’nı ve bazı küçük dereleri de alarak büyük bir ırmak görüntüsü alır, doğuya dönerek akar. Kuzeydeki yüksek dağlardan inen güçlü çayları ve dereleri alarak daha da büyük. Bu kesimde güneydeki Mazı Dağı’ndan Göksu’yu alır. Birçok yerde dar ve derin boğazlardan geçerek hızla akan, bol su taşıyan bu çaylar, yer yer çağlayanlar yaparlar.
Bunlardan, Batman Çayı (170 km), kaynaklarını Muş ve Genç arasındaki dağlardan alır. Silvan yakınlarında genişliği 70 m’yi bulan ırmağa daha sonra Garzan (122 km) ve Uluçay (Botan 268 km) karışır. Uluçay’ın katıldığı yer yakınlarında keskin bir dirsekle güneye döner, bazı küçük dereleri alarak Cizre yakınlarından Habur’a kadar Türkiye-Suriye sınırını çizer. Habur’da, doğudan gelen, Habur Çayı’nı da aldıktan sonra Türkiye sınırlarından çıkar. Geniş düzlüklerde büklümler çizerek akar, Musul’ un güneydoğusunda Büyük Zap Suyu’ nu, Bağdat’ı geçtikten sonra, doğudan, en önemli kollarından biri olan Diyala Irmağı’nı alır. Bağdat’ın hemen güneyinde Fırat Irmağı’na çok yaklaşmasına karşın, yeniden doğuya yönelerek Zağros Dağları yönündeki akışını sürdürür. Kütü’l Amare’de, ırmağın 15. yüzyıldan beri bırakılmış olan ana yatağı Şattü’l-Garraf güneye dönerek Fırat Irmağı’na yaklaşır. Amara’nın güneyinde Kerka birikinti yelpazesi nedeniyle, yönünü değiştirerek el Kurna Kenti yakınlarında Fırat Irmağı ile birleşir. Buradan sonra, adı Şattü’l-Arap olarak bilinen ırmağın, Basra Körfezi’ ne dökülene kadar uzunluğu 200 km’ nin az üzerindedir.
Etimoloji
Nehrin Sümerce ismi İdigna veya İdigina ‘dır, akan su anlamındadır. Sonradan bu isim Elamcaya ti-gi-ra ve bundan sonra eski Farsçaya Tigra ve eski Yunanca Tigris olarak geçmiştir. Sümerce isim Akatçaya İdiklat olarak geçmiştir, bu isimde İbranicede Hiddekel, Süryanicede Diklat Arapçada Dicle olmuştur. Modern Türkçe ve Farsçada Dicle, Kürtçede dicle, dîjle’dir.
Dünyada Diclenin bilinen adı Tigris’tir. Dünya dillerinede Yunancadan geçmiştir. Yunancada kelimelerin sonuna gelen –is eki gelir ve “Tigris”ten çıkarılınca geriye kök kelime Tigr kalıyor
